Van Tom Poes tot smartphone-strip: nieuw stripmuseum MoCA toont pioniers

Nederland heeft een nieuw stripmuseum, het Museum of Comic Art in Noordwijk aan Zee. Dat eert niet alleen nostalgische nationale stripsuccessen, maar toont ook nieuwe, moderne stripmakers. Zo is er op een nieuwe expositie werk te zien van Coco Ouwerkerk uit Arnhem (1992), die met haar strip Acception internationaal succes beleeft op het digitale platform voor strips op de mobiele telefoon, Webtoon. De strip gaat over middelbare scholieren die volop bezig zijn met zaken als identiteit, gender en vriendschap. Omdat strips in Nederland louter gezien worden als iets voor kleine kinderen of voor volwassenen, leek er voor haar teenagerstrip geen markt. Daarom is ze er, zoals Ouwerkerk in een interview uitlegde, in 2017 mee begonnen haar strip in het Engels te vertalen en online te publiceren, via de Zuid-Koreaanse site Webtoon. Met succes. Ze heeft inmiddels zo’n miljoen volgers, en kan sinds enige jaren van haar strips leven.

Pioniers

Coco Ouwerkerk (of Colourbee) is een van de 21 Nederlandse stripmakers van wie origineel werk te zien is op de expositie Grensverleggers: Innovative Dutch Comic Artists in het nieuwe stripmuseum dat zich kortweg MoCA noemt. Het gaat om veelzijdige en pionierende Nederlandse stripmakers, van 1940 tot nu, die ‘nieuwe deuren hebben geopend’, aldus de samenstellers in de catalogus. Dat levert een zeer gevarieerd beeld op, van tekeningen van Margreet de Heer (1972), die strips over wetenschap en filosofie maakt, tot werk van Alfred Mazure (1914-1974).

Hij publiceerde vanaf 1940 de erg populaire strips over detective Dick Bos, die met vechtsport (JiuJitsu) boeven uitschakelde. Zo populair was die strip met ballonteksten, dat de bezetter eiste dat hij van Bos een SS’er maakte. Toen Mazure dat weigerde, werd de strip verboden. Na de oorlog hervatte hij Dick Bos even, maar na een Nederlandse overheidscampagne tegen verderfelijke strips, emigreerde hij naar Engeland.

Dan had pionier Marten Toonder, die in 1941 met Tom Poes begon (die eerste stripstrook hangt op de expositie), het makkelijker: hij produceerde strips met tekststroken onder de plaatjes – en dat werd vanwege de vele letters in naoorlogs Nederland nog wel gewaardeerd. Toonder begon als een Nederlandse Walt Disney een tekenstudio, waar veel Nederlandse stripmakers werkten of begonnen. Sommigen van hen zijn op de expositie te zien: zoals Jan van Haasteren, nu bekend om zijn legpuzzelplaten, Hans G. Kresse, Dick Matena en Jan Kruis, van Jan, Jans en de kinderen, dat weer werd overgenomen door de jongere duizendpoot Gerben Valkema.

Vanaf de jaren zestig kwamen stripbladen op, zoals Pep, later Eppo. Die boden kansen aan striptalenten zoals Martin Lodewijk (bekend van Agent 327; hij maakte ook veel scenario’s voor andere strips) Peter de Smet, en Daan Jippes, die voor Disney ging werken.

Origineel tekenwerk

Rebellerende stripmakers, die meer uit de punk en underground kwamen, zijn ook te zien. Onder hen: Eric Schreurs (Joop Klepzeiker), Gerrit de Jager, Erik Kriek en Theo van den Boogaard (Van Oekel-strips). Van Evert Geradts is er gevarieerd tekenwerk: hij maakte de switch van zijn undergoundstripblad Tante Leny presenteert! naar het vrolijk weekblad Donald Duck. Als moderne krantenstripmakers zijn Peter de Wit en Hanco Kolk present.

Het is een grote greep die MoCA laat zien. Tekenaar Typex is bij voorbeeld opgenomen als iemand die nu internationaal succes heeft met verstripte biografieën (Rembrandt, Warhol); maar dat had net zo goed Barbara Stok of Aimée de Jongh kunnen zijn. Waarom iemand wel of niet als grensverlegger geldt, is niet altijd duidelijk.

Maar er is prachtig origineel tekenwerk te zien, onder meer van Paulus de Boskabouter-schepper (en hoorspel- en tv-maker) Jean Dulieu (zoals het debuut van Oehoeboeroe de uil), uit de internationale stripkunstcollectie van architect en oprichter van dit museum Arie Korbee. Zijn collectie vormt een veelbelovende basis voor dit nieuwe stripmuseum MoCA.