BijzonderZwolle zomer 2022 by BijzonderZwolle

54 Gratis mee te nemen t.w.v. € 4,95

Dé glossy van regio Zwolle

Jisk Lieftink

‘Prachtig dat publiek staat te springen op mijn piano muziek’

Huys voor Massage Een moment voor jezelf

Scholten Fietsgoed

‘Mooi als hobby en passie samengaan’

Special

Liefdevol afscheid nemen

Het Pakhuis Kerkstraat 25 Hattem | 038 444 7096 | @het_pakhuis | pakhuisfashion.nl

Laat je inspireren Het is zomer. Althans, het voelt als zomer. Want op het moment dat we dit voorwoord schrijven, is het officieel nog lente. De zon schijnt volop, het is al tijden droog en de temperatuur is goed. We trekken er weer op uit, de terrassen zitten vol. En het doet ons goed om te zien hoe Zwolle weer leeft. Natuurlijk realiseren we ons dat het een beetje ‘gevaarlijk’ is om over het mooie weer te beginnen. Je zult dit maar lezen als je net kletsnat bent geregend. Of schuilend in je tent op een natte camping zit. Maak het je dan gemakkelijk. Pak een kop koffie of doe een drankje – het is tenslotte vakantietijd – en sla dit magazine open. Je zult zien dat de zon gaat schijnen. In ieder geval figuurlijk, want wat heeft Zwolle toch veel bijzonders te bieden! Wandel bijvoorbeeld in gedachten eens mee met Martijn Müller blz 54, kijk door zijn ogen (hij is bedrijfsmakelaar) naar de binnenstad en zie hoe mooi die zich ontwikkelt. Hoe leegstaande panden worden omgebouwd tot winkels en appartementen. En hoe de binnenstad nóg meer gaat leven. Of ontdek nieuwe muziek. Luister op Spotify naar The Hardstyle Pianist – de alias van ons covermodel Jisk Lieftink – pak het interview met hem erbij en waan je op een festival. In dit nummer vind je ook een special, met als thema: liefdevol afscheid nemen. Want ook op minder fijne momenten in ons leven zijn er bijzondere Zwollenaren die voor anderen klaarstaan. Laat je vooral inspireren door je stadgenoten en maak er een mooie zomer van. Wat voor weer het ook wordt, geniet!

Namens BijzonderZwolle, Kimberley Drost en Nadia Spoolder

Uitgever On The Spot, Kimberley Drost, Popovstraat 20-12, 8013 RK Zwolle, 038 3035700, info@onthe-spot.nl, www.bijzonderzwolle.nl Hoofdredactie en coördinatie Nadia Spoolder Eindredactie Monique van der Meer (schrijfzaken.nl) Redactie Alex de Jong, Peter Pels, Anita Harte Fotografie Patrick Laan, Edo Koch, Job Boersma, Paul van der Wal, Carry Premsela Vormgeving More CC, morecc.nl Druk Veldhuis Media Advertentieverkoop On The Spot, Kimberley Drost, Laura Hillebrand, Etienne La Faille, Patricia Ester, info@onthe-spot.nl @BijzonderZwolle

inhoud BijzonderZwolle is een stijlvol lifestyle magazine en verschijnt 4x per jaar met een oplage van 8.000 exemplaren. Het gratis magazine wordt via ruim 350 distributiepunten in de hele regio verspreid.

Gadgets

By-Louise

Ontspanning, Huys voor Massage

Interview, Jisk Lieftink

Horeca

Portretten

Tips

Sport, Peppergym

Kunst, IQ kunstuitleen & Galerie

Muller Bedrijfs Onroerend Goed

Special, Liefdevol afscheid nemen

Het Notarieel

Museum

Hospice Zwolle

Slapen bij

Streekproducten

Ballorig Wijhe

Zorg, Oogzorgcentrum

Sport, Scholten Fietsgoed

Stap voor Stap Uitvaartverzorging

Bergklooster

Cuperus Zwolle

INHOUD | 5

Bijzondere

gadgets

verkrijgbaar

bij onze

ophaal-

punten Overal in Zwolle en omgeving zijn mooie voorwerpen te vinden, maar er zijn ook genoeg dingen te vinden, die nèt wat meer bijzonder zijn. BijzonderZwolle heeft een aantal van deze bijzondere gadgets geselecteerd.

GALERIE TOM LUCASSEN

Evert van Fucht Spoorzoeker Brons / koper unicum € 550,-

Westerhof Boeken Het Grote Kaartenboek Ron Guleij € 49,95

BONBONNERIE BORREL

Doos bonbons (bonbons naar keuze) € 16,-

Sisz Fashion Hattem Jurk Angelle Milan € 59,95

Floaten en Zoutkamer Zwolle Okinawa Zeekoraalmineralen 100 gram voor € 60,-

WENZ

HKliving servies Vanaf €5,95

Capelle Haarwerken Argan Fluid, 200 ml voor alle haartypen € 23,55

GADGETS | 7

‘Prachtig dat publiek staat te springen op mijn pianomuziek’

Jisk Lieftink Hardstyle Pianist

Tekst Anita Harte Fotografie Patrick Laan Visagie Inze Meijer Kleding Zumo Store

Jisk Lieftink is klassiek geschoold op het conservatorium in Zwolle. Ooit had hij de droom om concertpianist te worden. Die kwam uit. Maar er voltijds van leven was moeilijk, de concurrentie groot. Tot hij ‘voor de fun’ zijn andere liefde – die voor hardstyle – combineerde met zijn piano. Jisk maakte naam als The Hardstyle Pianist, met de grote festivals als zijn concertpodium. Het maakt hem uniek.

INTERVIEW | 9

‘IK BEN DE ENIGE MET EEN KLASSIEKE OPLEIDING DIE OP EEN DANCEFESTIVAL HEEFT GESPEELD’

Het is halverwege de jaren negentig, hardcore komt op en gabbers bepalen het beeld. Met kale koppen, trainingspakken van het merk Australian, drugsgebruik en festivals vol harde elektronische muziek. Jisk is een puber en enorme fan. Achteraf, zegt hij, is het goed dat hij dan nog niet naar de festivals (‘de grote-mensen-wereld’) mag. ‘Maar die muziék! Met die harde kicks. De energié die daaruit kwam!’ Jisk (39) praat vol passie over zijn liefde voor de hardcore die in die tijd ontstaat. Hij luistert alles en maakt het zelf (‘heel basic dan nog’) op zijn computer. En hij is onderdeel van de scene in het Groningse Stadskanaal, het langgerekte lintdorp tegen de Drenthse grens waar hij opgroeit. Jisk is een gabbertje. Maar dan eentje met alleen zo’n ‘Aussie’, zegt hij. ‘Moet je je voorstellen, dat was eigenlijk gewoon asociaal duur hè. Je moest een jaar zeuren bij je ouders en dan kreeg je op je verjaardag een trainingspak van vierhonderd gulden!’ Hij begint heel hard te lachen. ‘Ik heb ‘m nu nog in de kast hangen!’ Wanneer hij dat dan aan had? ‘De hele dag. Daar liep je op school mee!’

Uitlaatklep

Het is een jaar of zes geleden als Jisk in no-time bekend wordt als The Hardstyle Pianist. Hij studeerde na de middelbare school zeven jaar piano aan het conservatorium in Zwolle, geeft al jaren pianoles (‘ik was Master of Music uitvoerend, maar dat geeft je nog geen werk als concertpianist’) en wil meer doen met zijn creativiteit. Hij is op zoek naar zijn eigen stijl, naar iets dat breder is dan alleen klassieke muziek. ‘Ik had grotere plannen met mezelf’, zegt hij. Die ontstaan in 2014. Na jaren ‘een soort van opgesloten zitten in de klassieke muziek’ gaat Jisk voor het eerst met wat vrienden naar festivals. Qlimax, Defqon – de grote hardstyle feesten. Hij geniet, net als die puber van toen. En als hij op Defqon een fantastische eindshow ziet, geeft dát de inspiratie waar hij naar op zoek is. In zijn eigen muziekstudio – op de benedenverdieping van zijn huis in de Zwolse binnenstad – maakt hij covers van bekende hardstyle nummers. Hij speelt ze op zijn piano, maakt er een filmpje van en plaatst dat op YouTube. ‘Gewoon voor de fun, als een heel leuke uitlaatklep.’ In dat componeren en arrangeren van hardstyle muziek kan hij op een heel nieuwe manier zijn creativiteit kwijt. En zo is het begonnen, zegt hij. ‘Binnen een half jaar stond ik in de Ziggo Dome en drie jaar later had ik mijn eigen show op Defqon.’

Conservatorium

Dat het gabbertje uit Stadskanaal klassiek piano gaat studeren aan het conservatorium in Zwolle, klinkt niet direct voor de hand liggend. Maar als rond zijn zeventiende zijn belangstelling voor gabbermuziek wat wegebt, wordt hij gegrepen door pianoconcoursen die hij op televisie ziet. Als kind heeft hij vijf jaar pianoles gehad en er bekruipt hem een groot gevoel van herkenning. Hij heeft een soort visioen van zichzelf als oude man achter de piano op een podium, waar hij dan een mooi klassiek stuk speelt. ‘Wauw, dacht ik, dat ga ik doen!’ Toch doet hij na zijn atheneum eerst nog een jaar wat anders. Hij zoekt naar wat hij wil met zijn leven, bekijkt verschillende studies, werkt wat en begint aan een opleiding creatieve therapie. Tussendoor blijft hij ‘een beetje bezig’ met klassieke muziek. Zijn moeder ziet dat

en geeft het laatste zetje door hem een cd te geven. Chopin. Jisk weet het nog precies. Hij speelt ‘m af en denkt opnieuw: wauw! Tegelijk weet hij met de vijf jaar pianoles nog helemaal niks van klassieke muziek. ‘Ik ging op zoek naar Für Elise van Mozart’, zegt hij lachend. ‘Terwijl dat van Beethoven is.’ Jisk doet auditie voor het conservatorium, wordt aangenomen en denkt: ik heb een bepaald talent en wordt concertpianist. ‘Maar toen begon de pret, haha! Ik moest drie, vier uur per dag studeren en dat kon ik helemaal niet opbrengen! Ik had een enórme achterstand, ging elke dag naar het Kruidvat en de V&D om cd’s te halen, luisterde ze allemaal, keek video’s en stond iedere ochtend om acht uur bij het kantoortje van de conciërge op school.’ Daar is een kamertje waar een vleugel staat en daar oefent hij elke dag twee uur. Zijn vingers doen dan redelijk hun best, zegt hij, maar het studeren op theorie en techniek is hij totaal niet gewend. Hij gaat ook maar net over naar de tweede. Pas als hij tegen het eind van dat jaar het jaarlijkse Stiftfestival in Weerselo bezoekt, valt het welbekende kwartje. ‘Dat inspireerde me zo, dat ik daarna een enorme sprint heb gemaakt en uiteindelijk cum laude afstudeerde.’

Uniek

Vanaf het moment dat Jisk in 2014 door hardstyle liefhebbers wordt ontdekt, volgen vier jaar ‘vol hoogtepunten’. Zo staat hij met zijn eigen show – The Hardstyle Pianist in concert – onder meer in concertzalen als Hedon, GelreDome en 013. Samen met een orkest speelt hij covers van de bekendste hardstyle nummers in een akoestische setting. Als The Hardstyle Pianist is Jisk uniek, niemand anders verbindt klassieke muziek met hardstyle. ‘Ik ben de eerste en enige met een klassieke opleiding die op een dancefestival heeft gespeeld’, zegt hij. ‘Mijn collega’s in de klassieke muziek vinden het grappig, maar zullen het zelf nooit doen. De stijlen zijn zó uiteenlopend.’

‘Ik houd van interactie met mijn publiek’ Naast covers op piano maakt hij ook eigen nieuwe hardstyle muziek, samen met dj’s die hij heeft leren kennen. Het zijn de ‘echt grote jongens’ als Headhunterz, Sefa en Audiotricz, waarmee hij ook op festivals staat. En die nu overigens (‘mooi om even te vertellen’) zo’n beetje allemaal bij hem op pianoles zitten. ‘Bij mij leren ze hoe ze melodieën kunnen spelen en dat helpt ze enorm in het maken van hun muziek.’ Dan komt corona. Voor veel artiesten ontzettend zuur. Voor Jisk valt het min of meer samen met het moment dat hij alles al een keer heeft gedaan. ‘Ik heb eigen shows gegeven en gestaan op alle feesten en festivals waar ik had willen staan. De nieuwigheid was er een beetje vanaf. Dat merkte je ook wel aan het publiek. Een deel van mijn succes was toch dat het iets nieuws was. En de motivatie om mezelf als The

INTERVIEW | 11

Hardstyle Pianist te blijven vernieuwen, was op dat moment toch ook wel wat weg.’

Klassiek componeren

Gedurende corona legt Jisk zich toe op het componeren als klassiek pianist. ‘Ik ben van origine geen componist. Maar door het jarenlang componeren van die hardstyle stukken, kreeg ik helemaal de smaak te pakken.’ Nu heeft hij net een eerste bundel af, met tien klassieke pianowerken voor een grote doelgroep (‘beginnend conservatorium of een goede amateur’). Journey of the Birds heet het, het wordt binnenkort uitgegeven en hij is er best trots op. ‘Ook wel uniek eigenlijk. Dat ik één bundel schrijf, dat opstuur naar een uitgeverij en dat ze zeggen: ‘Dit is te gek, dat willen we uitgeven.’’ Hij ziet het als een enorm compliment.

Nieuwe muziek

Jisk blijft zijn beide liefdes mixen, zegt hij. ‘Ik blijf altijd de klassieke pianist en ook altijd de hardstyle pianist.’ Het zal elkaar afwisselen en in elkaar overlopen. Waar hij de afgelopen twee jaar vooral inspiratie had om klassieke muziek te spelen en componeren, is hij nu ook weer

‘NIEMAND ANDERS VERBINDT KLASSIEKE MUZIEK MET HARDSTYLE’ gedreven om bestaande hardstyle nummers te coveren op piano. ‘De dj’s hebben de afgelopen paar jaar natuurlijk ook niet stil gezeten, dus er is weer veel mooie nieuwe muziek.’ Aan het stijgend aantal boekingen merkt hij ook dat de interesse van het publiek terug is. Dit voorjaar geeft hij weer een aantal shows, waarin hij eerst een aantal nummers als The Hardstyle Pianist speelt en daarna meespeelt met de plaat die hij samen met een dj heeft gemaakt. Het is precies de combi die hij wil – akoestische covers spelen en nieuwe muziek componeren.

Springen op pianomuziek

‘Weet je wat het leuke is van mijn hardstyle? Ik speel de muziek – die het hardstyle publiek kent en die normaal door een dj wordt gespeeld – op een persoonlijke en intieme manier. Ze horen hun favoriete liedje, maar dan gespeeld door een pianist. En dat geeft een heel ander gevoel. Het publiek vindt dat fantastisch en is me daar al jaren dankbaar voor. Omdat ze al die melodieën kennen, zie je ze in mijn shows meedoen. Ze zingen alles mee en dat zie je nooit bij een klassiek concert. Moet je je voorstellen, dat je in Het Concertgebouw zit, dat Beethoven wordt gespeeld en dat het publiek zingt: la-la-la. Dat kún je je niet voorstellen. Maar dat vind ik het leukste. Het is ook heel erg wie ik ben. Ik houd van interactie met mijn publiek. Ik houd ervan als ze meedoen en soms staan te springen op pianomuziek.’ En dat, zegt hij, is uniek in deze scene. ‘Dat heeft niemand anders gedaan en dat doet ook niemand anders zoals ik dat kan.’

van Jisk

Zwolle

‘Zwolle is een fijne stad. Het is eigenlijk een combinatie van stad en dorp, met alle faciliteiten om de hoek en tegelijk lekker rustig. Het feit dat ik hier woon, dat dit mijn plekje is en dat ik hier mijn sociale leven heb opgebouwd, maakt dat ik me een Zwollenaar voel. En dan heb ik ook nog een fantastische woning hier net binnen de stadsgracht. Echt een mooi visitekaartje voor mijn pianolespraktijk.’

Pianisten

‘Lang Lang is op dit moment natuurlijk de beste pianist ter wereld. Ook Pieter Bence, die popmuziek met klassiek combineert, is waanzinnig om live te zien. Maar er zijn er zóveel. Sommige mensen denken: zo goed zal ik nooit zijn. Dat heb ik helemaal niet. Ik kan soms een kind van tien horen spelen dat misschien wel veel beter is dan ik, en dan vind ik dat prachtig. Ik heb nooit een gevoel van jaloezie, het inspireert me alleen maar. Het is ook wie ík ben. Als je tegen mij zegt dat ik je geïnspireerd heb om piano te gaan spelen, dan is dat een van de grootste complimenten die je me kunt geven.’

Hardstyle

Als Jisk voor de leek het verschil uitlegt tussen hardcore en hardstyle, dan zegt hij dat bij hardcore de lage bas op één toon blijft hangen. ‘Dat is gewoon boem, boem, boem, boem, boem. Bij hardstyle zijn door een combinatie van kicks, basgitaar en verschillende tonen veel meer melodieën te maken. Dus meer bam, bom, bam’, zegt hij met een lage stem die in toonhoogte wisselt. ‘Hardstyle geeft daarmee veel meer muzikale mogelijkheden. Maar dat is het enige verschil hoor.’

INTERVIEW | 13

Koops Bedden richt complete Auping Studio in

Koops en Auping: een koninklijke match

Koops zou Koops niet zijn, als het niet één van de mooiste Auping Studio’s van het land had ingericht. Ente Bosma zegt het. Wie Koops Bedden ook maar een beetje kent, weet dat het zo werkt. Als ze iets doen, doen ze het goed. Of beter en best.

Tekst Anita Harte Fotografie Paul van der Wal

Negen Auping-modellen staan er – ledikanten, matrassen en boxsprings. Sfeervol opgemaakt en ruim geplaatst op een geheel eigen plek in de showroom aan de Rondweg in Wezep. Wie het pand binnenloopt en daar al direct wordt verleid door de twee Auping-modellen naast de entree, hoeft voor de gehele Studio alleen nog maar de trap of lift te nemen.

Raakvlakken

Los van dat Koops Bedden bij álles wat het doet voor kwaliteit en het beste gaat, ging er in dit geval net iets meer aan vooraf, vertelt Ente eerlijk. Dat begint ermee dat Auping en Koops veel raakvlakken hebben. Ente somt op: ‘Hoge kwaliteit, goede service, aandacht voor duurzaamheid, klantvriendelijk, toekomstgericht, honderd procent Nederlands, familiebedrijf en allebei koninklijk. Dat laatste betekent dat we allebei al meer dan honderd jaar bestaan. Auping is een van de oudste beddenfabrikanten, wij zijn de oudste beddenspeciaalzaak.’ Die lange ervaring die daarbij hoort, zorgt voor nog een raakvlak. Ze zijn beide wat eigenwijs. Of eigenzinnig, zoals Ente het noemt. En dat geeft wel eens een beetje wrijving. ‘Auping wil als merk graag uniformiteit uitstralen in alle zaken waar ze hun bedden verkopen. Ook bij ons. Maar wij zijn Koops Bedden en wij verkopen geen merken, wij verkopen slaapcomfort in de ruimste zin van het woord.’ Even was het de vraag hoe dat samen kon gaan. Dat duurde echter niet lang. ‘Juist doordat we zoveel in elkaar herkennen komen we er ook altijd samen uit’, zegt Ente, die heel blij is met het ‘compromis’ op de bovenverdieping. ‘We verkopen Auping, omdat we áltijd voor kwaliteit gaan.’

Kwaliteit

Naast mooi ingericht en aangekleed, is de Auping Studio bij Koops bedden vooral ook heel compleet, zegt Ente. Alle type matrassen van Auping liggen er, klaar om uitgetest te worden. Dus ook de nieuwe matrassen die pas sinds kort op de markt zijn. ‘Deze

matrassen zijn volledig circulair gemaakt en alle stoffen zijn daarmee later herbruikbaar. Iets wat heel goed past bij ons eigen streven naar duurzaamheid.’ Maar dat geldt eigenlijk voor alles in de Auping Studio – het sluit helemaal aan bij waar Koops voor staat. Zo vertelt Ente eerst dat ze ook alle ledikanten van Auping hebben staan, om vervolgens nog wat extra aandacht te besteden aan de Auronde – het oudste model van Auping, waar er al meer dan een miljoen van zijn verkocht. ‘Dat zegt dus iets over de kwaliteit die zij, én daarmee ook wij, bieden.’ Als Ente vervolgens laat zien wat hij van Auping in huis heeft, wijst hij uiteraard ook op de boxsprings – ‘één van de beste op de markt’. Hier noemt hij als voorbeeld de Criade, een boxspring die min of meer uit nood is ontstaan, maar een groot succes werd. ‘Auping maakte vooral spiralen, maar door de komst van de boxspring werden er steeds minder spiralen verkocht. Zij hebben daarom van de nood een deugd gemaakt, door de spiraal in de boxspring te integreren. Een gouden greep, want nu is de Auping boxspring kwalitatief een van de beste en meest ventilerende boxspring die op de markt is.’

Zien en voelen

Koops Bedden kijkt altijd naar de toekomst. Dat is mooi te zien aan de grote tafel in het midden van de studio. Daar gaan de adviseurs zitten met hun klanten. Omringd door een stalenwand met alle mogelijke stof- en kleurstalen voor de boxsprings en ledikanten (die overigens ook van staal kunnen zijn). ‘Als een klant weet wat hij wil, dan gaan we dat op de computer configureren. Tegelijk pakken we de echte stoffen en de echte kleuren erbij. Zo krijgen klanten niet alleen een mooi digitaal plaatje van hun nieuwe bed, we kunnen ze de hele look-and-feel bieden en dat is mooi.’ Een van de adviseurs van Koops is overigens door Auping zelf opgeleid tot Aupingspecialist en ook daar is Ente blij mee. ‘Hij geeft zijn kennis nu weer door aan onze andere medewerkers. Dat betekent dat we

SLAPEN BIJ | 15

onze klanten altijd uitmuntend kunnen voorlichten. Precies zoals ze van ons mogen verwachten.’ Twee familiebedrijven – elk meer dan een eeuw oud – die samen de klant centraal stellen. Mooier kan niet, zegt Ente. ‘Dat je bij de oudste beddenspeciaalzaak een bed koopt van één van de oudste merken van Nederland.’ Hij vindt het prachtig. Koops Bedden Rondweg 72, Wezep 038 37 612 12 www.koopsbedden.nl

‘We verkopen Auping, omdat we áltijd voor kwaliteit gaan’

atische Autom eur d garage n va af

€1.599

De Wijndragers

Onze oorsprong ligt in de historische stadstoren die onderdeel was van de oude vestingwal van Zwolle. In de middeleeuwen was hier het gilde der Wijndragers gevestigd. Daar ontleent De Wijndragers haar naam aan. De Wijndragers is opgericht in 1983. We maken dus al bijna veertig jaar mosterd. Zwolse mosterd wel te verstaan. Ons icoon. Samen genieten van eten, delen van verhalen en maken van nieuwe herinneringen is wat eten met ons doet en waardoor wij zeggen dat eten ons verbindt. Door de jaren heen heeft De Wijndragers zich ontwikkeld tot moderne mosterd-, dressing- en sauzenproducent. Tot op de dag van vandaag worden onze producten, met oog voor het oude ambacht, geproduceerd van de hoogste kwaliteit grondstoffen.

Paxtonstraat 5D, Zwolle | 038 42 267 25 | www.wijndragers.nl

De Buurman VersLokaal De Buurman VersLokaal: Gezond eten uit de korte voedselketen. Weet wat je eet en van wie je eet! Wij houden van transparantie en halen daarom onze producten bij duurzame boeren en telers uit de regio. Wij noemen hen Lokale Helden en dat verdienen ze. Naast onze VersLokalen leveren wij ook lokale maaltijdboxen. Bedrijven weten de weg naar De Buurman te vinden voor catering en werkfruit. Nieuwsgierig geworden? Bel Jeroen: 06 532 98 147 of mail: jeroen@debuurman.nu

Berkum: Campherbeeklaan 52 | Centrum: Vispoortenplas 4 zwolle@debuurman.nu | www.debuurman.nu

Kari’s Crackers Wij zijn de liefste crackerbakkerij en dat proef je in het knekkebrød van Kari’s Crackers. Kari kreeg in haar thuisland Noorwegen knekkebrød met de paplepel ingegoten Sinds vijf jaar bakt ze in een kleinschalige bakkerij knekkebrød volgens authentiek recept. Bomvol vezels en zaden en alleen met volkoren granen; handgemaakt, puur en biologisch. Samen met boeren uit de omgeving zoeken we steeds naar nieuwe lokale ingrediënten. Bij onze sociale onderneming in Heino begeleiden we mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ons geheim: wij zorgen voor elkaar en zetten het hart en de mens op de eerste plek, de rest volgt. Lief voor je lijf + lief voor de boer + lief voor de omgeving + lief voor de medemens + lief voor jezelf = Kari’s impact.

De Weerd 4, Heino | 0572 745 621 | www. kariscrackers.nl

Reestlandhoeve

Zwolsche Aioli

Op de grens van Drenthe en Overijssel ligt het prachtige Reestdal met een zanderige en waterdoorlatende grond. De grond hier zit vol ijzeroer. Ideaal voor de druiventeelt. Op de Reestlandhoeve bewerken we het land met natuurlijke meststoffen en mineralen. En in de zomermaanden klinkt er klassieke muziek door de wijngaard. Al deze elementen dragen bij aan de beste conditie voor onze druiven. Sluit aan bij een rondleiding met wijnproeverij. We vertellen je graag meer over de natuurlijke teelt en het tot stand komen van onze prijswinnende wijnen. Je wordt ontvangen met een glas Reestlander bubbels en de rondleiding wordt afgesloten met een wijnproeverij.

Hoofdweg 21, Balkbrug | 0523 648 612 | www.reestlandhoeve.nl

ÉÉNMAAL GEPROEFD, DAN WIL JE GEEN ANDERE MEER!

Jeroen, als liefhebber van knoflooksaus, was jaren geleden niet tevreden met het aanbod. Na onderzoek, heeft hij een eigen recept ontwikkeld. Hij besloot er ‘potjes van te gaan maken’. De Keuken van Kneijber, een uit de hand gelopen hobby van Elly, heeft het recept overgenomen en draagt zorg voor de productie en het team achter Zwolsche Aioli. Sinds mei wordt de Aioli gemaakt in de professionele keuken van Bakselz. & Borrelz. B.V. op de Marslanden. Om op een duurzame manier de producten bij de afnemers te bezorgen is een elektrische bakfiets aangeschaft. De Zwolsche Aioli met daarin, eigen geteelde moestuinknoflook en knoflook van boerderij De Huppe vindt ondertussen zijn weg naar enkele horecagelegenheden, delicatessen- en streekwinkels in Zwolle en in de wijde omgeving.

Wil je weten waar de lekkerste Zwolsche Aioli op het menu staat of voor thuis verkrijgbaar is, kijk op: www.zwolsche-aioli.nl

Beleef Landwinkel De Huppe Laat u verrassen en verwennen door onze biologische en duurzame producten die veelal lokaal of maatschappelijk verantwoord geproduceerd worden. In onze winkel verkopen wij, samen met onze zorgdeelnemers, ook producten van eigen erf; scharreleieren, diverse soorten kaas, vlees, groente, fruit en bloemen. Bent u op zoek naar een bewuste keuze voor uw dagelijkse boodschappen of een origineel cadeau, dan bent u bij De Huppe aan het juiste adres. Besteed tijdens uw bezoek aan de Landwinkel ook even tijd aan de andere activiteiten op ons erf. Zo is er een bloemenpluktuin, speel- en dierenweide, en kunt u een ijsje of coffee-to-go nuttigen. Tot ziens op De Huppe.

Kleine Veerweg 9, Zwolle | 038 46 027 98 | www.dehuppe.nl

STREEKPRODUCTEN | 19

PLEKJE ZOEKEN EN GAAN! Spelen, ontdekken en je uitleven bij Ballorig

Het eerste verjaardagsfeestje van je kind, een regenachtige middag of een ingelaste studiedag op school. Het maakt niet uit. Er is altijd Ballorig Wijhe, zeven dagen in de week. ‘Kinderen vinden het héérlijk om bij ons te spelen’, zegt leidinggevende Linsey Leurink.

Tekst Anita Harte Fotografie Paul van der Wal

Het gaat ook altijd op dezelfde manier, zegt Linsey. ‘De kinderen komen binnen, hebben meestal nog net even de tijd om te kijken waar hun vader, moeder, opa of oma gaat zitten en weg zijn ze.’ En terwijl de volwassenen aan de koffie gaan, genieten van iets lekkers uit het restaurant of even hun laptop open klappen om wat te werken (gratis wifi), gaan de kids alle kanten op. Vaak zijn ze met een groepje en als ze dan zien dat er plek is in de helikopters (‘die vinden ze echt fantastisch!’) dan volgt er een wedstijdje wie er het eerst is. De een schiet in de ambulanceheli, de ander in de brandweer of ‘de groene’ en dan maar trappen, lekker hoog boven de andere kinderen in een soort kabelbaantje rondjes fietsen. Super veilig uiteraard, zegt Linsey, zoals alles bij Ballorig. ‘Dat is het mooie bij ons. Je kunt als ouder je kinderen echt met een gerust hart hun gang laten gaan. Omdat je weet dat ze in een beschermde omgeving spelen.’ Dat geldt ook voor de peuters, die van alles kunnen ontdekken in de speciale peuterhoek. De ouders gaan daar vaak nog wel mee, zegt Linsey, maar ook daar kunnen de kleintjes zelf de dingen ontdekken. ‘Dat is niet alleen leuk, maar ook goed voor hun motoriek. Als je ziet hoe ze een bal proberen te pakken die eigenlijk net te groot is. Of een klein glijbaantje opklauteren, waar ze zonder brokken vanaf kunnen vallen.’ Ze zag het zelf bij haar eigen neefje. ‘Hij is hier kind aan huis en heeft hier zijn eerste stapjes gezet. Zó mooi om te zien hoe hij dan elke keer weer iets meer kan.’ Net zoals ze dat bij veel andere kinderen ziet. Want wie één keer bij Ballorig is geweest, komt altijd weer terug, zegt ze.

kinderen kunnen er voetballen of allerlei andere spelletjes doen. Het is echt iets wat alle kinderen leuk vinden, zegt Linsey, ‘een soort gadget die past bij kinderen die opgroeien in deze digitale tijd.’ Toch wordt er nog net zoveel geklommen, geklauterd, rondgerend en heerlijk vrij gespeeld als altijd, zien ze bij Ballorig. Tot kinderen een jaar of twaalf zijn. Dan vinden ze zichzelf ‘te oud’ voor Ballorig. Dan zijn ze jarenlang regelmatig geweest en is

‘KINDEREN VINDEN HET HÉÉRLIJK OM BIJ ONS TE SPELEN’ het ineens iets voor ‘kleine’ kinderen. Des te leuker vindt Linsey het dan als ze zo’n groepje ziet dat nét op de middelbare zit en nog één keer met z’n allen komt spelen. ‘Zo bijzonder’, zegt ze. ‘Soms zijn ze al een kop groter dan ik, maar dan zie je ze toch nog een hele middag op de trampoline of de grote klimstelling.’ Maar als ze eerlijk is, moet Linsey toegeven dat ze ook zelf nog wel eens met haar collega’s van de regenboogglijbaan gaat. ‘Wel na sluitingstijd hoor’, zegt ze lachend.

Active Floor

Naast de pannakooi, de legobakken, de paardjes en het klim- en klauterwerk, heeft Ballorig Wijhe iets nieuws. De Active Floor – een interactieve vloer, waarbij via een projector allerlei spelletjes op de vloer worden geprojecteerd. De hele kleintjes plukken er digitale bloemen, de iets grotere

PROFIEL | 21

Toegevoegde waarde bieden voor het kijkleven Oogzorgcentrum Zwolle is schakel tussen huisarts en oogarts

Tekst Anita Harte Fotografie Job Boersma

Kijkoplossingen, ooggezondheid, oogonderzoek en oogzorg. Het zijn begrippen die allemaal samenkomen bij Oogzorgcentrum Zwolle en Oogwereld Jochem. Vestigingsmanagers Wouter Bouma en Linda Rijpma vertellen hoe. Meer dan 130 jaar historie huist er op de hoek van de Vispoortenplas en het A-plein. Sinds 1891 zit hier een optiek, die in al die decennia slechts een enkele keer van eigenaar en naam is veranderd. De optiek is een begrip, met ‘Jochem’ als constante. Zo was het lang Jochem van Zanten Optiek, en dat bleef het nadat Arie van Vliet de zaak eind jaren negentig had overgenomen. Tot voor kort kende zo’n beetje elke Zwollenaar het als Jochem voor Ogen. Logisch dan ook dat bij de laatste verandering – toen de zaak zich vorig jaar aansloot bij Oogwereld en Arie een stap terugdeed – ‘Jochem’ zichtbaar bleef als Oogwereld Jochem. Met zijn naam blijft ook zijn DNA, zegt Linda Rijpma. Het DNA van Jochem. ‘Toegevoegde waarde bieden voor het kijkleven, door te zoeken naar de beste kijkoplossing.’

Optometristen en orthoptisten

Die toegevoegde waarde wordt steeds groter, zegt Linda. En dat zit vooral in de steeds intensievere samenwerking met Oogzorgcentrum Zwolle, dat sinds zes jaar om de hoek zit. Dat wil zeggen, de voordeur van het Oogzorgcentrum zit aan het A-plein, binnen wordt de ruimte gedeeld met Jochem. ‘Doordat we alle specialismen onder één dak hebben, maken we heel gemakkelijk en snel gebruik van elkaars expertise.’ Met ‘alle specialismen’ doelt Linda op de opticiens van Oogwereld Jochem, en op de optometristen en orthoptist van het Oogzorgcentrum. Even uitleggen. Optometristen zijn gespecialiseerd in de gezondheid van het oog, orthoptisten in de ontwikkeling van kinderogen en de samenwerking van beide ogen. ‘Voor we met het Oogzorgcentrum startten, hadden we bij Jochem al een optometrist’, zegt Wouter. ‘Maar we wilden méér zorg en aandacht kunnen besteden

aan oogproblemen.’ Met drie optometristen en één orthoptist die zich daar volledig op toeleggen, kan dat. Zij doen oogonderzoek, adviseren en behandelen zelf waar het kan. Daarmee is het Oogzorgcentrum een schakel tussen huisarts en oogarts, zegt Wouter. Laagdrempelig en snel. ‘Onze optometristen en orthoptist herkennen het pluis-niet-pluis-gevoel. Zij weten wanneer ze moeten doorverwijzen en hebben korte lijntjes met andere zorginstellingen, zoals Isala.’ Daarmee neemt het Oogzorgcentrum de nodige en ónnodige ongerustheid weg, zegt Wouter. ‘Veel mensen op de wachtlijst van de oogarts hebben een niet-acuut probleem, maar maken zich vaak tóch zorgen.’

Uitgebreide oogmeting

Hoe en wanneer iemand bij het Oogzorgcentrum komt, verschilt. Het kan zijn dat de huisarts een bezoek adviseert, wanneer een patiënt klachten heeft als wazig of dubbel zien, last heeft van lichtflitsen of van vervorming van het zicht. Vaker is het dat iemand bij Jochem komt voor een oogmeting en dat de opticien er niet helemaal uitkomt. ‘We doen altijd een heel uitgebreide oogmeting’, zegt Wouter, ‘maar soms kunnen we de oogsterkte niet goed meten. Of we zien iets wat wijst op oogproblemen. Dan verwijzen we door naar het Oogzorgcentrum.’ Daar is het in eerste instantie vaak de optometrist die een ooggezondheidsonderzoek doet en kan vaststellen of er sprake is van bijvoorbeeld droge ogen, glaucoom of staar. Komt ook de optometrist er niet uit – of ziet iemand dubbel en wordt hij bijvoorbeeld ‘helemaal gek van het kijken naar luxaflex’ – dan is het iets voor de orthoptist. ‘Dan heb je het over oogproblemen die worden veroorzaakt door een niet optimale

ZORG | 23

‘HET OOGZORGCENTRUM NEEMT DE NODIGE EN ÓNNODIGE ONGERUSTHEID WEG’ samenwerking van de ogen’, legt Wouter uit. ‘Dat kan een aangeboren afwijking zijn. Maar het kan ook ontstaan door bijvoorbeeld een hersenschudding. Dan zit het probleem in de visuele prikkelverwerking en is er niets mis met de ogen. De behandeling is verschillend. Soms biedt een prisma in de bril veel rust, maar het kan ook zijn dat speciale oefeningen nodig zijn om ogen en hersenen te trainen.’

Kinderen

Als Wouter het heeft over de orthoptisten, dat heeft hij het ook – of misschien wel voorál – over kinderen. En daar zit best een uitdaging, zegt hij. ‘We zien al jaren, en dat is wereldwijd zo, dat de ogen van kinderen achteruit gaan naar minsterkte. Myopisatie heet dat en dat komt erop neer dat het oog groter wordt. Of beter gezegd: het oog wordt aan de achterkant langer. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er een verband is met het gebruik van alle digitale schermen en het minder daglicht zien. Ken je de 20-20-2-regel? Dat betekent elke dag twee uur daglicht en na elke twintig minuten achter een scherm, twintig seconden in de verte kijken.’ Dat dat heel lástig is, realiseert hij zich goed. Maar vaak zijn deze kinderen ook nog eens erfelijk belast, waardoor het probleem verergert. ‘Het is echt een serieus probleem’, zegt Wouter. ‘Deze kinderen hebben namelijk een grotere kans op latere ooggezondheidsproblemen, zoals een netvliesloslating.’ Om hier wat aan te doen, hebben de lensspecialisten van Oogwereld Jochem en de orthoptist van het Oogzorgcentrum samen een behandelplan gemaakt om de groei van de ogen te remmen. ‘De meest effectieve manier is behandelen met atropine oogdruppels’, vertelt Wouter. ‘Maar dat mag alleen een oogarts voorschrijven en is bovendien niet voor iedereen geschikt. Hetzelfde effect is echter ook te bereiken met speciale contactlenzen of brillenglazen. En dat is wat wij doen.’ Een mooi voorbeeld van de samenwerking tussen Jochem en Oogzorgcentrum, zegt Wouter. ‘De orthoptist constateert het probleem, Jochem zoekt de beste kijkoplossing voor de klant.’

Innovatie

Toegevoegde waarde bieden voor het kijkleven. Dat kan alleen met veel aandacht voor innovatie. En die is er bij Jochem, bij het Oogzorgcentrum en bij Oogwereld. Zo vertelt Linda dat ze de modernste oogmeetapparatuur gebruiken. Waarbij ‘vervormende vloeistof’ de sterkteglaasjes vervangt die voorheen

in en uit de meetbril werden geschoven. ‘We kunnen nu op honderdsten meten in plaats van op kwarten.’ Ook vertelt ze over de netvliesfoto die iedere klant binnenkort standaard krijgt bij een oogmeting. De opticien laat deze dan beoordelen door de optometrist van het Oogzorgcentrum, die vervolgens meteen een indicatie kan geven of verder onderzoek nodig is. ‘Door samen te werken en gebruik te maken van elkaars expertise, behalen we het beste resultaat voor onze klanten’, zegt Linda. ‘En daarmee maken we het verschil in oogzorg’, vult Wouter aan. Oogzorgcentrum Zwolle A-plein 15 Zwolle 085 90 228 82 www.oogzorgcentrumzwolle.nl Oogwereld Jochem Vispoortenplas 1 Zwolle 038 42 158 17 www.oogwereld.nl/vestigingen/oogwereld-jochem

Multipox Kunststof vloeren

Al meer dan 30 jaar gespecialiseerd • Leef Beton ( beton Cire) wanden en vloeren • Siergrind vloeren • Marmer Stone vloeren • Design Troffel vloeren • Gietvloeren • Beton look vloeren • Coating vloeren • Antislip vloeren • Paardenstal vloeren Al onze vloer systemen zijn naadloos, vloeistof dicht, glad of antislip en voldoen aan de hoogte eisen. Plaatsbaar over hout, tegel, beton en dekvloeren. Onze showroom is 7 dagen per week geopend op afspraak! Telfordstraat 30, 8013 RM Zwolle • 0578 69 67 55 • www.multipox.nl

7 dagen per week geopend

Ballorig Wijhe

Handelsweg 10

0570- 523744

Exclusieve Interieurs & Lifestyle

Kleurrijk, bijzonder, uniek: By-Louise Tekst Peter Pels Fotografie Job Boersma

Ruim twintig jaar runt Louise ter Brugge, roepnaam Loes, haar interieur adviesbureau. Vier jaar geleden startte zij daarnaast haar eigen interieur label, By-Louise. Loes: ‘In mijn werk was ik in opdracht van klanten vaak op zoek. Ik struinde het land af, ging naar beurzen. Het kwam regelmatig voor dat ik niet vond wat ik zocht. Het mocht wat meer out of the box zijn, kleurrijker. Zo ontstond het idee voor het label By-Louise.’ In haar atelier aan de Spoolderbergweg is Loes in haar element. Ze straalt tussen de meubelen, gordijnen, luxe stoffen, lampenkappen, vazen, kussens en andere luxe interieuritems. Loes: ‘Mijn atelier is met geen enkele winkel te vergelijken. Van sommige items bestaat maar één exemplaar. Ik vind het leuk unieke items bij elkaar te brengen, in overleg met de klant. Daarom werk ik ook alleen op afspraak. Ik wil tijd en volledige aandacht geven aan de klant, om goed te luisteren en te overleggen. Sommige klanten zijn hier een halve dag. Geen probleem, je kunt hier rustig zitten, kopje koffie erbij. In die tijd kan ik de klant goed helpen

PROFIEL | 27

‘Gewoon doen, leef je dromen’ en begeleiden. Daarom heb ik ook zo’n uitgebreide collectie. Daarin kan ik creatief zijn en uitgedaagd worden, dat is het leuke van mijn vak. Ik ben tevreden als mensen happy zijn met hun interieur.’ Mocht je nieuwsgierig zijn maar nog niet toe aan een afspraak? By-Louise heeft twee keer per jaar een Open Atelier. Hou de website in de gaten voor de data hiervan.

Samenwerking

Naast haar eigen label By-Louise vinden we in haar Zwolse atelier ook

enkele gerenommeerde merken. ‘Ik vind samenwerken heel belangrijk. Dan doel ik niet alleen op deze merken, maar juist ook op fijne en betrouwbare vakmensen. Met elkaar leveren we maatwerk en staan we voor kwaliteit. We zien elkaar vaak, overleggen veel om elkaars ideeën aan te voelen en begrijpen. Ik vind het belangrijk dat er een klik is. Zoals met Gordijnatelier, het Lampenkappen Atelier en Meubelstoffeerderij Makaske in Zwolle. Met deze laatste maken we een gezamenlijk product. Hockers, in alle soorten en maten: vierkant, rond, met of zonder opbergruimte, rustig of uitbundig bekleed. Geheel volgens de specificaties die de klant wenst. Telkens weer een uniek product.’

Webshop

Een kijkje nemen in het atelier van Loes is zeker de moeite waard. Naast alle andere exclusieve items die de aandacht trekken

vallen de uitbundige potten en vazen van Des Pots op. Natuurlijk heeft Loes een webshop. Voor haar website en webshop wordt zij ondersteund door De Websmid. Ook de webshop is zeer de moeite waard. ‘In onze online winkel vind je veel van onze exclusieve producten. Zowel van het eigen label By-Louise als van onze andere merken. Met ook leuke cadeaus en saleitems. We zijn altijd op zoek naar unieke interieurartikelen en blijven onze collectie maandelijks aanvullen. Hou onze webshop www.by-louise.nl in de gaten.’ ‘Belangrijk is om continue te blijven vernieuwen. We hebben nu ook veel outdoor stoffen in onze collectie. Voor tuin- en bootkussens bijvoorbeeld. Ik werk op dit moment een idee uit voor een serie opvallende wandpanelen. Ik zeg altijd ‘Als je ideeën hebt of je droomt ergens van, ga ervoor’. Liever niet later spijt hebben dat je iets niet hebt gedaan. Gewoon doen, leef je dromen.’

Onze merken By-Louise Designers Guild Christian Lacroix Ralph Lauren Osborne & Little William Yeoward Matthew Williamson Des Pots

— BLIJF IN CONTROLE TIJDENS UW REIS, VOEL U VRIJ

BESTE STABILITEIT IN BOCHTEN EN OP RECHTE STUKKEN

BESTE REMPRESTATIES OP DROOG WEGDEK

UITSTEKENDE PRESTATIES OP NAT WEGDEK

Bridgestone Europe NV | Netherlands Branch www.bridgestone.nl Scan de QR-code voor meer informatie.

BRS-220511_Ad_TyrepointZwolle-210x135H.indd 1

038-2022030 - info@tyrepointzwolle.nl

23/05/22 12:17

Huys voor Massage

Een moment voor jezelf Ontspannen en weer opladen in huiselijke sfeer

Tekst Peter Pels Fotografie Job Boersma

De twinkeling in haar ogen licht extra op als Daniëlla Sinke vertelt over haar liefde en passie. De liefde voor haar drie dochters en de passie voor haar eigen onderneming Huys voor Massage. Daar is ze in haar element en doet ze wat ze het liefst doet: mensen ontspanning bieden met een deskundige en verkwikkende massage. Zij kiest voor haar zaak aan de Assendorperstraat in Zwolle bewust voor een huiselijke sfeer.

‘Mensen zijn tegenwoordig alsmaar druk, druk, druk. Ze staan bij wijze van spreken 24/7 aan. Pas thuis op de bank hangen ze onderuit en kunnen ze alles even loslaten. Dat gevoel, thuiskomen en loslaten, wil ik met mijn massages in mijn huiselijke salon oproepen’, vertelt Daniëlla enthousiast. ‘Een moment voor jezelf, dat gun ik iedereen. Mensen zouden dat zichzelf en anderen moeten gunnen. Laten we #eenmomentvoorjezelf trending maken in Zwolle en omgeving.’ Dat betekent aan de weg timmeren en je onderscheiden. Want waar in het westen van ons land massages heel normaal zijn is dat in deze omgeving nog niet zo. ‘Mensen zijn hier wat behoudender. Denken misschien aan een zweverig sfeertje met Boeddha’s en panfluitmuziek? Of aan iets erotisch? Niets van dat alles bij Huys voor Massage. Hier kom je voor een spiergerichte massage die ontspanning biedt, die je energie geeft

Mijn moeder was ziekenverzorgende, mijn vader werkte er als fysiotherapeut. Later specialiseerde hij zich in manuele therapie en haptonomie. Ik werd geboren in Emmeloord en groeide op in Kraggenburg.’ Daniëlla studeerde in Groningen, hbo Verpleegkunde. Werkte een tijd als verpleegkundige, maar kon zich niet goed vinden in alle veranderingen en besloot daarop uit te stappen. Maakte een uitstap naar de detailhandel, maar raakte de fascinatie voor gezondheid niet kwijt. ‘Ik deed dingen ernaast zoals personal training en sport. Daar groeide mijn belangstelling voor sportmassage. Als sportmasseur volgde ik allerlei cursussen en verbreedde ik mijn kennis en vaardigheden. Ik moet eerlijk bekennen dat ik als kind al iets had van ‘Ik wil later eigen baas zijn, een eigen onderneming hebben’. Daar bleef het lang bij totdat iemand tegen me zei ‘Ja, dat weten we nu wel, nu moet

‘Mensen ontspanning bieden, dat is mijn passie’ waardoor je weer scherp naar situaties in je werk of privé kunt kijken.’

Huys

In 2018 startte Daniëlla haar Huys voor Massage. Ze kreeg de fascinatie voor gezondheid van lichaam en geest van huis uit mee. ‘Mijn vader is een Zeeuw, mijn moeder is Achterhoeks. Zij hebben elkaar ontmoet in Harderwijk, waar ze beiden werkten in verpleeghuis Sonnevanck.

je het ook gaan doen’. Dat is de trigger geweest. Ik kwam thuis van een cursus Ontspanning voor sportmasseurs en plofte neer op de bank. Lekker ontspannen. Daar en op dat moment bedacht ik het huiselijk concept voor mijn massagepraktijk, nu bijna vier jaar geleden.’ Het huiselijke is terug te vinden in de aankleding van de salon, met herkenbare en soms nostalgische items uit huiskamers. En ook in de huisstijl met een bewuste keus voor

ONTSPANNING | 31

een ouderwetse schrijfwijze van het woord Huys.

Massages

Dat huiselijke vind je misschien nog wel het meest terug in de diverse massages waaruit je kunt kiezen. Namen als Bankhangen, Lekker tutten, Kantoorklacht, Thuys bevallen en Samen thuys verraden die aangename sfeer waarin je heerlijk tot rust komt tijdens een passende massage. ‘Alles met een knipoog naar thuis, waar je waarschijnlijk het best ontspant op de bank. Wij kiezen bewust voor massages van een uur. Korter werkt niet omdat je eerst wat tijd nodig hebt om uit je hoofd te komen en volledige ontspanning te ervaren. Het tarief is voor alle massages gelijk en bedraagt 65 euro. De Kantoorklacht is een veel gevraagde massage. We merkten een toename in coronatijd, veel mensen hebben nek-, schouder- of rugklachten. Die vraag houdt nog steeds aan. Mogelijk is er een verband met thuiswerken. Ook sporters hebben baat bij deze of een van onze andere massages. We kunnen daarbij bepaalde spiergroepen extra aandacht geven. Zo is iedere massage anders. Dat is de kracht van het Huys voor Massage. Samen thuys biedt de mogelijkheid om met je partner, moeder, dochter, vriendin of zus samen in één ruimte gemasseerd te worden, zodat je dit rustmoment samen kunt beleven. Een moment voor jezelf wordt zo een onvergetelijk moment voor jullie beiden.’

Gevoel

Daniëlla is de middelste uit een gezin met vijf kinderen. Voor de ouders best druk, vijf opgroeiende kinderen. ‘Ik ben er erg zelfstandig door geworden, zo ben ik ook opgevoed. We fietsten vanuit de polder achttien kilometer om naar de middelbare school te gaan. Kom daar nu maar eens om. En natuurlijk achttien kilometer terug. Om de een of andere reden altijd wind tegen, haha.’ Daniëlla lacht er hartelijk om. Die zelfstandigheid heeft haar veel gebracht. Ze is avontuurlijk, ambitieus,

creatief en flexibel. Eigenschappen die je als ondernemer goed kunt gebruiken. Zo sloeg de coronatijd wel een gat in haar ambitie om in de toekomst meerdere vestigingen te openen. ‘Ik zeg weleens: de ruiten zijn ingegooid maar het Huys staat nog steeds. Al die lockdowns, geen enkele financiële steun ontvangen, dat was een lastige en onzekere tijd. In zekere zin is het dat nog steeds nu de volgende crisis, oorlog in Oekraïne, zich heeft aangediend. Sommigen zeggen dat ik wat zakelijker moet zijn. Ik snap het wel, maar met het woord zakelijk heb ik niet zoveel. Ik werk op gevoel, volg mijn intuïtie. En ik geloof in het goede van de mens.’ Ze heeft veel geleerd als ondernemer. ‘Mijn zelfstandigheid kent een valkuil, ik vraag van nature niet snel hulp. Dat heb ik als ondernemer inmiddels wél geleerd, je kunt niet alles zelf. Het is fijn om sparringpartners te hebben. De ups-and-downs, je leert er zoveel van. Nee, ik heb geen spijt, ben juist blij met mijn persoonlijke ontwikkeling. Het ondernemerschap past mij, vooral de vrijheid die het me geeft. Ik ga graag mijn eigen weg. Met Huys voor Massage blijf ik heel dicht bij mezelf, ik hou van het huiselijke.’

Balans

Het combineren van de opvoeding van drie jonge meiden (negen, elf en dertien) met het ondernemerschap is niet gemakkelijk maar Daniëlla heeft haar balans gevonden. Zelf ontspant ze door sport en yoga. En natuurlijk met bankhangen. ‘Ik ben blij met het team van Huys voor Massage. Met Miralda en Henri heb ik twee ervaren collega’s, die met hun levenservaring zich in kunnen leven in mensen en hen een fijn gevoel geven. Zij vormen al vanaf de start van Huys voor Massage met mij een team. Zij zijn echt goud waard, zonder fijne collega’s ben je nergens.’ En over Zwolle zegt Daniëlla: ‘Zwolle is een heel leuke stad om te wonen en te werken. Zwolle heeft de laatste jaren zo veel meer te bieden, leuke dingen om te doen, leuke zaken erbij.’ Bijzonder Zwolle weet het zeker, een van die zaken is Huys voor Massage. Gun jezelf zo’n moment voor jezelf of verras iemand anders met een cadeaubon.

‘STAP EVEN UIT DE HECTIEK EN GEEF JEZELF EEN BOOST MET EEN VAN ONZE MASSAGES’ ONTSPANNING | 33

Peppergym

DE SPORTIEFSTE HUISKAMER VAN ZWOLLE Tekst Alex de Jong Fotografie Paul van der Wal

We weten allemaal hoe belangrijk het is. Sport en beweging. Maar de ondernemer gunt zich hiervoor vaak geen tijd. Behalve wanneer je je hebt aangemeld bij Peppergym van Dirk van de Worp (35). Dan wil je iedere dag wel komen sporten. ‘Peppergym ontstond vanuit het idee dat ik een plek wilde creëren waar mensen het fijn vinden om te komen sporten. Een fijne huiskamer waar je je thuisvoelt.’ Een plek waar je bovendien andere ondernemers treft en zo relaties én je conditie opbouwt. Een gouden formule, zo blijkt. Peppergym; de plek waar je ‘een stukje peper in je r…’ krijgt, zo dacht ik op weg hiernaartoe. Dirk schudt lachend zijn hoofd en zegt: ‘Eigenlijk komt het van de Peperbus.’ Het refereert daarmee dus duidelijk aan Zwolle. ‘Al kregen we op de opening wel een peperplant’, zegt hij en wijst naar de plant die nog

ingepakt op het keukenblok in de open ‘kantine’ staat. Hier, op de bovenverdieping van sportcomplex Victorium, heeft Peppergym sinds kort haar nieuwe onderkomen. Ruimer, efficiënter en met een nóg prettiger ambiance om wekelijks je trainingen te doorlopen. Met de alom bekende ‘stamtafel’, waaraan vele

ondernemers koffie met elkaar hebben gedronken en samenwerkingen hebben beklonken.

Gezond tussendoortje

In 2016 bedacht Dirk, samen met zijn vrouw, het concept voor ‘zijn’ sportstudio. Zijn vrouw zorgt tevens voor de gezonde ontbijtjes en lekkere hapjes die Peppergym als tussendoortje aanbiedt. ‘Binnenkort hebben we hier allerlei lekkers met dadels en noten; tussendoortjes die het energielevel van de sporters weer snel terug kunnen brengen.’ Want wie hier komt, komt hier niet puur voor de gezelligheid, of voor het leggen van zakelijke contacten. Die komt serieus werken aan zijn of haar gezondheid en werkt zich tevens in het zweet. ‘Onze leden komen graag bij ons

de maatschappij hebben, onze klanten zijn vaak nog nooit eerder in een sportschool geweest. Vaak omdat ze zich die tijd niet gunnen, meestal ook omdat een doorsnee sportschool hen niet past.’ Omdat je bij Peppergym altijd op afspraak komt trainen, heb je meteen een ‘mooie stok achter de deur’. Dat is niet alleen een fijne incentive (motivatie, red.), maar zorgt er ook voor dat je veilig en verantwoord traint. ‘Dat is onze kracht. En: we doen niet aan jaarcontracten. Je kunt maandelijks opzeggen als onze manier je onverhoopt toch niet past.’

Ledenstop weer opgeheven

Dat zijn concept aanslaat, blijkt wel uit het feit dat Dirk, vlak voordat de verhuizing plaatsvond, een ledenstop moest afkondigen. ‘We konden er echt niet meer mensen bij hebben’, lacht hij. Inmiddels is dat, doordat Peppergym binnen Victorium ruimer behuisd is, weer van de baan. Er is weer plek voor extra sporters. En die kunnen zich in diverse ruimtes in het zweet werken. Naast de Personal Group Classes gericht op kracht en uithoudingsvermogen, zijn er ook

‘DE GROEPEN ZIJN BIJ ONS NOOIT GROOT, ZODAT DE PERSOONLIJKE AANDACHT GEWAARBORGD BLIJFT’ trainen omdat we ze goed begeleiden. Bij ons kom je niet om te trainen, maar om getraind te worden.’ Peppergym is sinds haar ontstaan, zes jaar geleden, gegroeid naar een team van zes vaste trainers. Ook is er een sportmasseur en fysiotherapeut aanwezig. ‘Onze doelgroep heeft een druk werken gezinsleven. Hierdoor lukt het hen niet altijd eenvoudig om tijd vrij te maken voor sport en gezondheid’, weet Dirk. ‘Sport en beweging mag dan de nodige aandacht in

gewerkt aan de eigen doelen, maar sport je wel met elkaar.’

Samen sporten

‘De groepen zijn bij ons nooit groot, zodat de persoonlijke aandacht gewaarborgd blijft’, vertelt hij. Een ondernemer, net omgekleed, laat zich tijdens ons gesprek spontaan ontvallen dat hij hier graag sport. ‘Ik heb een personal trainer én ook in mijn Peppergym-app staan oefeningen die ik zelf in de gym en/of thuis kan doen’. Dirk, terwijl de man doorloopt: ‘Als je wilt dat sport, omdat het je gezonder en fitter maakt, een onderdeel van je leven wordt, dan moet je het plannen. Vooral wanneer je je een druk bestaan hebt. Immers: wie herkent het niet, dat juist vanwege de dagelijkse drukte en waan van de dag, er altijd wel een excuus is om niet te gaan. Maar nu wacht er een trainer op je…’ Als in de ochtend, om zeven uur, de deuren open en de lichten aan gaan, staan de eerste ondernemers al klaar. Samen sporten, samen een ontbijtje en dan ieder zijns weegs om weer te ondernemen. Een goed begin van de dag. ‘Ondernemers kunnen ook aan het einde van de ochtend komen sporten en dan hier samen aan de stamtafel lunchen’, vertelt Dirk, die er ‘alles aan doet om van Peppergym de sportiefste huiskamer van Zwolle te maken’; een plek waar je je thuis voelt. ‘Want alleen zo kom je hier vaker en creëer je als vanzelf die gezonde levensstijl die voor ieder van ons zo belangrijk is.’

bokstrainingen. Daarnaast is er een dakterras waar je je in de buitenlucht in het zweet kunt en mag werken. Verder beschikt Peppergym over een aparte ruimte voor diverse groepstrainingen, zodat daar - los van de individuele klanten - in de beslotenheid van een eigen vereniging, schoolklas of bedrijf, getraind kan worden. ‘Pilates, boksen, judo; alles kan.’ Door de verscheidenheid aan ruimtes kan een ieder naar hartenlust kiezen waar hij zin in heeft. ‘In de ‘classes’ wordt in een prettige sfeer

SPORT | 35

U vindt bij ons altijd een boxspring die bij u past.

KWALITEIT, DESIGN EN BESTE SERVICE!

Rondweg 72 Wezep Tel: 038 376 12 12 www.koopsbedden.nl

Anne&Max Vier de namiddag samen

De namiddag is een bijzondere tijd bij Anne&Max. Tijd om even rustig te gaan zitten, samen te genieten en al je verhalen te delen tijdens de uitgebreide Anne&Max high tea. De plank is rijkelijk gevuld met verschillende soorten brood, hartig beleg, soep, taart, scones, zoetigheden en zoveel thee als je op kunt. Ook vega en vegan mogelijk

Sassenstraat 39, Zwolle Reserveren kan via: annemax.nl telefonisch: 038 84 562 12

Bij Hartje Zwolle

ALL DAY BRUNCH

Proef bij ons de liefde voor lekker eten, drinken, onze gasten én de stad Zwolle. Last van keuzestress? Bij ons niet! Wij hebben namelijk een ALL DAY BRUNCH waarbij je je eigen brunch kunt samenstellen. Je kunt kiezen tussen kleine gerechten die veelal lokaal en huisgemaakt zijn en waarbij je zelf rekening kunt houden met een grote of kleine trek. Kruis de gerechtjes waarvan jij gaat watertanden aan op onze aankruiskaart en wij maken ze met liefde voor je klaar en serveren het op houten planken, zodat je meer kunt proeven, meer kunt genieten en meer kunt delen.

Burgemeester Drijbersingel 67, Zwolle 038 45 505 40 | www.bijhartjezwolle.nl

LA CUBANITA

Prachtige binnentuin

Kom deze zomer weer heerlijk genieten in onze prachtige binnentuin, onder het genot van een cocktail en de lekkerste tapas gaat u bij ons een heerlijke avond tegemoet! We zijn elke zondag t/m donderdag geopend vanaf 16.30 tot 22.00 uur en op vrijdag en zaterdag vanaf 16.30 uur tot 23.00 uur.

Melkmarkt 45, Zwolle | 038 45 825 72 | www.lacubanita.nl/zwolle

HORECA | 37

Herkenbare lokale en regionale verhalen

De kracht van kleine musea

Bijzonder Zwolle breekt graag een lans voor de kleinere musea. Vaak ontstaan vanuit particulier initiatief en met inzet van veel vrijwilligers draaiende gehouden. Kunst en cultuur zijn onmisbaar om stadscentra en dorpskernen levendig te houden. Lokale en regionale musea spelen daarin een belangrijke rol. Daarnaast zijn ze dragers van lokaal en regionaal erfgoed.

W Tekst Peter Pels

We kennen de grote musea allemaal, is het niet uit eigen ervaring dan toch zeker van vele euro’s kostende reclamecampagnes. Het Rijksmuseum, het Mauritshuis, Kröller-Müller Museum, om er een paar te noemen. Zeer succesvol, prachtige collecties, zeker de moeite waard. Waar zij kunnen rekenen op forse financiële steun van overheden slinken de subsidies voor de kleine musea. Juist waar deze kleine musea ook kansen bieden voor werkgelegenheid, het aantrekken van bezoekers en daarmee economische impact genereren. En minstens zo belangrijk: zij brengen het lokale en regionale erfgoed verder en vertellen herkenbare verhalen, die niet vergeten mogen worden.

Extra impulsen

In binnensteden en dorpskernen is van oudsher een grote verscheidenheid aan functies gevestigd: wonen,

werken, winkels, horeca en culturele voorzieningen. Kenmerk voor een vitaal centrum is een breed palet aan functies die elkaar versterken. De mix van functies is ook een belangrijke beeldbepalende factor voor de identiteit van steden en dorpen. De winkelfunctie is naast wonen van oudsher de dominante functie in het centrum. Die functie staat al jaren onder druk. De binnenstad is niet langer meer ‘the place to buy’, maar ‘the place to be’. Hoe maak je het verblijf in stad of dorp zo aangenaam mogelijk voor zowel de eigen bewoners als de bezoeker vanuit de regio, het land of zelfs internationaal? Deskundigen en politici buitelen over elkaar heen om aan te geven dat kunst en cultuur daarin een prominente rol speelt. Wat helaas achterblijft is de financiering van veelbelovende initiatieven, de geldkraan blijft vaak dicht. Kleine musea hebben het vaak moeilijk en schrijven rode cijfers. De politiek moet goed nadenken en goed kijken

MUSEUM | 39

waar extra impulsen het hardst nodig zijn en musea uit de gevarenzone kunnen komen. Want alleen samen vertellen onze musea – groot en klein – het hele verhaal.

Koster en vele anderen. Ook historie en archeologie zijn ruim vertegenwoordigd in het museum. Bijzonder is dat het museum vanaf het allereerste begin volledig door vrijwilligers in stand wordt gehouden.

Musea in de spotlights

Niet ver van Hattem, in Wapenveld, vinden we het Nederlands Zuivelmuseum. Het rijksmonument Erve IJzerman is omgetoverd tot het gloednieuwe Zuivelmuseum. Ga op ontdekkingsreis in de wereld van melk. Wat is melk? Hoe melk je een koe en waar gaat die melk heen? En wat maken we van melk? Melk is een belangrijke bron van vitamines en mineralen. Er zijn veel mensen die dagelijks zuivelproducten eten of drinken: jij ook? Ontdek alles over melk, voor jong en oud een educatieve en interactieve ervaring.

In Zwolle en omgeving vinden we veel kleine musea. Waar met passie en door vrijwilligers wordt gewerkt om bezoekers te verrassen met kunst en cultuur. En met verhalen die doorverteld moeten worden. Musea die verleden en toekomst, oud en nieuw verbinden. Die een toegevoegde waarde bieden, ook in economische zin, aan de lokale en regionale samenleving. Zij verdienen het ook in de spotlights te staan. Zo vinden we in Hattem het Anton Pieck Museum. Het museum exposeert werk van de Nederlandse kunstschilder en graficus Anton Pieck. Het museum werd in 1984 geopend door de kunstenaar zelf en prinses Margriet. Het museum geeft een brede en verdiepende kijk in het werk en leven van Anton Pieck. Het museum laat zien dat Anton Pieck naast illustrator een begaafd grafisch kunstenaar was. Het museum toont originele schilderijen, etsen, lithografieën en zeefdrukken. Anton Pieck was vooral ook bekend door zijn betrokkenheid bij De Efteling in Kaatsheuvel. Daar kwam zijn talent voor het maken van sprookjesachtige ontwerpen duidelijk naar voren. Hij was de grondlegger van het sprookjesbos, in het pretpark is ook een Anton Pieck-plein. Om de hoek vind je het Voerman Stadsmuseum Hattem. Het museum, dat al zeventig jaar bestaat, is gevestigd in Hattem in twee prachtige oude herenhuizen. Je wordt verwelkomd door gastvrije medewerkers om kennis te maken met de collectie schilderijen van Jan Voerman sr., Jan Voerman jr., Jo

In Ommen gaan we langs bij Galerie Tom Lucassen. Galerie Tom Lucassen presenteert in een voormalige huisartsenpraktijk figuratieve en abstracte kunst van hoge kwaliteit. De galerie vertegenwoordigt kunstenaars die ambachtelijkheid en authenticiteit verenigen. Er is veel ruimtelijk werk te zien, bijvoorbeeld van brons, glas, roestvrijstaal, keramiek. En ook schilderijen. De beelden van Tom Lucassen spelen een centrale rol, ook zijn beelden in de tuin. Het is zijn uitdaging om van een ongenaakbare steen een aaibaar beeld te maken. Met steensoorten als marmer, serpentijn, albast en Frans kalksteen. Van Ommen naar Zwolle rijdend komen we vlak voor Zwolle langs Landgoed Anningahof met de Beeldentuin Zwolle. De filosofie van het park is het tonen van de ontwikkeling van de Nederlandse hedendaagse beeldhouwkunst; werk van 1960 tot nu. Naast enkele ‘oude’ meesters zoals André Volten, Shinkichi Tajiri en Cornelius Rogge tonen kunstenaars met gevestigde namen zowel binnen- als

Galerie Tom Lucassen

Landgoed Anningahof

Herman Brood Museum & Experience

Sinterklaasmuseum

Anton Pieck Museum

Voerman Stadsmuseum Hattem

Bonami SpelComputer Museum

Nederlands Zuivelmuseum

buitenbeelden. Jaarlijks terugkerende namen zijn onder andere Hans van Bentem, Sjoerd Buisman, Tom Claassen, Rob Voerman en Henk Visch. Ook is er ruimte voor jong talent; denk hierbij aan Levi van Veluw en Maartje Korstanje. Het park zelf, met wilde bloemen, vijvers, graslanden en prachtige bomen, is een bijzonder mooie plek voor eigentijdse beeldhouwkunst. Van de beeldentuin is het maar een klein stukje rijden naar het Bonami SpelComputer Museum in Zwolle, een interactief spelcomputer museum voor alle generaties. Hier vind je Nederlands grootste collectie spelcomputers en computers. Ook zijn er een enorme hoeveelheid games, collector items en merchandise producten te bewonderen. Niet alleen om te kijken, ook om te spelen: een groot deel van zowel oude als nieuwe spelcomputers staan bespeelbaar opgesteld. En natuurlijk niet te vergeten de indrukwekkende arcadehal, met een grote collectie retro arcadekasten, allemaal vrij bespeelbaar voor het publiek. Kom het ervaren! Het is een leerzaam, maar vooral leuk en interactief uitje voor alle leeftijden. In de Zwolse wijk Assendorp, grenzend aan de binnenstad, nemen we een kijkje in het Sinterklaasmuseum. Dit museum blijft je verbazen. Verscholen in een kelder onder de winkel van Meinesz & Bennesz vind je een unieke collectie over Sinterklaas. Daar is van alles te zien: Sinterklaas- en Zwarte Pietbeelden in soorten en maten, lp’s, boeken, tekeningen, een kam en borstel, foto’s, poppen, snoepgoed, kandelaars en natuurlijk ontbreekt de bisschopswijn niet. Er gaat een hele Sinterklaaswereld voor je open in deze sfeervolle ruimte van twaalf vierkante meter, boordevol bijzondere voorwerpen en een schat aan informatie over de Goedheiligman en alles wat bij de traditie hoort.

We sluiten af met een bezoek aan de Herman Brood Museum & Experience in hartje Zwolle. Het museum biedt een unieke beleving en is gesitueerd op een prachtige locatie in museumkwartier Zwolle. Hier wordt ‘s lands grootste rock-‘n-roll legende geëerd aan de hand van een selectie schilderijen, zeefdrukken en tekeningen, privéfoto’s en persoonlijke spullen zoals beschilderde gitaren, kledingstukken, schildersmateriaal en zelfs spuitnaalden. Alles is verzameld en geëtaleerd in samenspraak met de weduwe van Brood, Xandra. In de bijbehorende shop is allerlei moois van Brood te koop, ook originele kunstwerken van de hand van Herman Brood. Er zijn wisselende fototentoonstellingen, natuurlijk met een hoog rock-‘n-roll gehalte.

Zien en beleven

Stuk voor stuk kleine musea die je moet zien en beleven. Met een geringe (soms gratis, soms met een museumkaart gratis) toegangsprijs, dus voor iedereen bereikbaar. Ook leuk om enkele musea te combineren tot een heerlijk dagje uit. Check van tevoren op de websites van de musea wel even wat de openingstijden zijn, zodat je zeker weet dat de deuren geopend zijn.

www.antonpieckmuseum.nl www.voermanmuseumhattem.nl www.zuivelmuseum.nl www.tomlucassen.nl www.anningahof.nl www.spelcomputermuseum.nl www.sinterklaasmuseum.com www.hermanbroodmuseum.nl

MUSEUM | 43

Scholten Fietsgoed

Van Guadeloupe naar Parijs? Dit avontuurlijke verhaal, een soort jongensdroom, begint voor ons bij Scholten Fietsgoed aan de Luttekestraat in de Zwolse binnenstad. Hier draait het om een ruime keuze, goed advies en vooral beleving. Complete collecties van gerenommeerde merken staan er overzichtelijk gepresenteerd. Er is een uitgebreide keuze aan e-bikes, stadsfietsen, kinderfietsen en voor de sportievelingen mountainbikes en racefietsen. Ook is er een speciale speedpedelec-hoek ingericht. Alle drie de Zwolse vestigingen - Centrum, Zwolle-Zuid en Stadshagen - hebben elk hun eigen werkplaats.

Hier kunnen fietsers dicht bij huis terecht voor alles wat met fietsen te maken heeft en voor de vertrouwde service en garantie van Scholten Fietsgoed. Hier laat je met een gerust hart je fiets achter bij een van de deskundige monteurs. Een van die monteurs is Jelmer Bijvang.

steeds, samen met zijn vriendin. ‘Ik ga elke dag met de fiets naar het werk, op een gewone stadsfiets. Nee, niet elektrisch, wel elf versnellingen. Elektrisch vind ik te koud in de winter. Omdat je je niet zo hoeft in te spannen, word je niet warm.’

Het is nu bijna elf jaar geleden dat Jelmer Bijvang bij Scholten Fietsgoed startte als leerling monteur, zeventien jaar was hij toen. Jelmer: ‘Ik heb sowieso iets met alles wat met fietsen te maken heeft. Ik mountainbike, wielren en heb in het verleden een tijd aan fietscross gedaan op de BMX. Toen die fiets echt stuk ging ben ik blijven mountainbiken en wielrennen. Dat doe ik nog steeds. Het sleutelen ging mij toen al goed af. In de eerste jaren bij Scholten volgde ik een tweejarige opleiding tot volwaardig monteur. Ik ben hier gebleven, het bevalt me heel goed.’ Jelmer groeide op in Dalfsen, daar woont hij nog

‘Een oom van mij zit in het wereldje van de profwielrennerij. Overigens als oproepkracht, hij werkt bij Defensie en krijgt vandaar uit de ruimte om bij te springen bij wielerploegen en wedstrijden. Hij vroeg mij: Wil je een keertje mee?. Ik ben meegegaan en heb goed uit mijn ogen gekeken, zo ben ik ook het wereldje ingerold. Ik ben betrokken geweest bij twee wielerploegen. Eerst bij Koga Cycling Team, later bij SEG Racing Academy. Ik vond het leuk om dat als hobby erbij te doen. Voor de wedstrijd fietsen klaar maken, zoals banden op spanning. Tijdens de wedstrijd in de volgwagen zoals bij de Ster van Zwolle en optreden bij een valpartij of lekke band. Na de wedstrijd fietsen onderhouden en schoon maken. Voor mij was het totaal wat anders, ik kwam in een heel andere wereld terecht, dat maakte het leuk. Toen mijn oom werd gevraagd om mee te gaan naar het EK

‘MOOI ALS HOBBY EN PASSIE SAMENGAAN’ 44

Guadeloupe

Baanwielrennen was hij verhinderd. Hij droeg mij voor. Het was even stoeien om vrij te krijgen maar ik ben meegegaan naar Guadeloupe waar het EK werd verreden, door onder andere Hugo Haak (de latere succesvolle bondscoach). Voor het daaropvolgende WK in Parijs werd ik weer gevraagd door de toenmalige bondscoach, René Wolff. Hij is nu weer bondscoach. Met renners als Jeffrey Hoogland, Theo Bos en Kirsten Wild. Daarna volgde een periode van wereldbekers, EK’s en WK’s, over de hele wereld. Ik was als monteur/ mecanicien in Colombia, daarna een week thuis, en vloog vervolgens naar Nieuw-Zeeland. Ik vind dat reizen wel mooi, ik mag daar mijn hobby en passie gaan uitoefenen. Nee, erg veel van de plaatsen en landen zie je niet. Je hebt maar een beetje vrije tijd en er zijn soms belemmeringen. In Colombia mochten we alleen met politiebewaking uit het hotel.’

Rio

Denk je dat we daarmee alle hoogtepunten van Jelmers nevenfunctie wel gehad hebben? Mis. In 2016 vertrok Jelmer voor ruim twee weken naar de Olympische Spelen in Rio de Janeiro, opnieuw met de baanploeg. ‘Ik herinner me vooral de

Tekst Peter Pels Fotografie Job Boersma

sluitingsceremonie, het was gaaf daar zelf bij te zijn. Het is heel bijzonder om de Spelen mee te maken, van binnenuit, in het dorp. Je voelt aan alles dat dit het hoogste podium is van de sport. Daar ga je helemaal in mee. Je ziet mooie races op het scherpst van de snede, iedereen jaagt op succes. Er is een leuke hectiek omheen, met een geweldige sfeer op de tribunes.’ De medailleoogst van de baanploeg? Goud voor Elis Ligtlee en zilver voor Matthijs Büchli, beide op de Keirin.

‘Laat ons maar sleutelen’

Tokyo

Daarna werd het even wat minder voor Jelmer. Totdat de Spelen in Tokyo zich aandienden. In overleg tussen bondscoaches was zijn naam weer gevallen, Jelmer werd benaderd door Eelke van der Wal, toenmalig bondscoach para-cycling. ‘Ik ben toen een paar keer met hem en zijn team mee geweest naar EK’s en WK’s. Ook naar een trainingskamp in Spanje, dan maak je de atleten op een andere manier mee. Daarna gingen we naar de Paralympische Spelen 2020 in Tokyo, overigens gehouden in 2021 vanwege corona. Voor mij gaat het om hetzelfde werk, wel met andere fietsen zoals een tandem. Het is een andere sfeer, er is bijvoorbeeld weinig publiek. Het baancomplex lag honderdvijftig kilometer van het Olympisch dorp, een minidorpje boven op een berg. Je mocht over een vaste route van complex naar baan en weer terug. Ja, het regime was vrij strak.’ En nu? ‘Ik heb nu even geen wedstrijdplanning, ik denk na over doorgaan tot de Spelen in Parijs. Voor het thuisfront is het niet altijd leuk, steeds een paar weken van huis. Aan de andere kant, Parijs is al in 2024 en niet zo ver weg.’ Hoe dan ook, Jelmers verhaal klinkt als een mooie jongensdroom, daar doet wel of niet naar Parijs gaan niets aan af. En intussen blijft hij een gewaardeerde monteur bij Scholten Fietsgoed. ‘De diversiteit aan fietsen vind ik leuk. Een bakfiets, een kinderfiets, een racefiets, verschillende merken. Anders gebouwd en samengesteld met andere onderdelen. We hebben een hecht team van zeven mensen in onze werkplaats, de sfeer is goed, we kunnen het goed met elkaar vinden. Laat ons maar sleutelen.’

SPORT | 45

Kunstenaar Harmen van der Tuin

‘ Vanuit de leegte creëer ik unieke kunst’ Tekst Alex de Jong Fotografie Paul van der Wal

Hij heeft er jaren naar gezocht, deed aan transcedente meditatie, volgde een priesteropleiding, las alles wat los en vast zit aan filosofische verhandelingen en vond het uiteindelijk: De Leegte. Of beter: ‘Dat. Met een hoofdletter’, zegt kunstenaar Harmen van der Tuin (63) met een brede grijns. Het is zijn inspiratiebron, zijn muze. Met dank aan het boek Unio Mystica. ‘Ik maak ruimtelijke schilderijen. Dat zit tussen sculptuur en schilderijen in’, klinkt het met onvervalst Gronings accent. Zijn werk oogst inmiddels immens veel likes op Instagram, zegt hij (‘meer dan zesduizend’), en is na vijf jaar pionieren ongekend populair. Trots: ‘Ja, het gaat als een speer.’ 46

KUNST | 47

‘KUNST IS NIET ZOMAAR ‘EVEN EEN DINGETJE MAKEN’, KUNST LEEF JE’ Ik tref de kunstenaar bij IQ Kunstuitleen & Galerie te Zwolle, de stad waar Harmen, samen met kunstenares Ineke van Harten, al jarenlang woont. ‘Marc (de Lange, directeur van IQ Kunstuitleen & Galerie, red.) weet het nog niet, maar ik ben uitgenodigd door een museum in Seoul…’ En de kunstenaar somt en passant een imposante lijst verworvenheden op…

Ze vechten erom

‘Twee galeries in Seoul, werk aangekocht door The Shred van Renzo Piano in Londen, twee galeries in België, ik kom in het najaar op de PanRAI in Amsterdam, word gepresenteerd tijdens de Rotterdam Art Week door Cardi Gallery, een wereldwijd bekende topgalerie in Milaan en Londen, die mijn werk presenteert op Artsy… (Art.sy Inc, een online kunstmakelaardij in New York City, red.) en mijn werk hangt in een topgalerie in Hamburg, die mijn werk daar op een beurs presenteert en het wordt gepresenteerd door een galerie in Singapore… het

is bijna niet aan te slepen. Er zijn de afgelopen maand al acht werken van mij verkocht! Op het ogenblik vechten ze erom’, lacht hij. En dan hangt zijn werk ook nog eens bij IQ in Zwolle; hoe mooi is dat? ‘Ik ben loyaal’, klinkt het simpelweg. ‘Vroeger heeft IQ mij altijd gesteund in mijn werk, veel verkocht en gewerkt aan mijn bekendheid.’ Het vertaalt zich in een trouwe kunstenaar richting de mensen die aan de basis stonden van zijn succes. ‘Maar buiten dat kan ik geen ‘nee’ zeggen’, lacht de Groninger. Als hij opmerkt dat hij ook werken bij Wolterinck in Laren heeft hangen, roept Marc verheugd: ‘Daar heeft Jan vroeger gewerkt.’ ‘Dezelfde Jan die nu bij jou…’ Harmen lacht hartelijk. ‘Wat is de wereld toch klein, hè?’ Je ziet hem denken ‘wat kan ik nog meer vertellen?’ ‘Niet vergeten, Frico eten…’, mompelt hij en lacht als hij mij om de oude reclameslogan hoort grinniken. Ik ben weliswaar ‘iets’ jonger dan de geboren en getogen Groninger, maar ken de kreet nog goed. Harmen: ‘Ja, het is een hele lijst, hè? Het gaat allemaal lekker en voorspoedig.’ ‘En dat in pas vijf jaar?’, wil ik weten. ‘Welnee, joh. Ik doe dit al mijn hele leven lang! Maar ik ben pas vijf jaar met ruimtelijke schilderijen bezig’, corrigeert hij mij. ‘Al op de lagere school moest ik de klassen rond om mijn tekeningen te laten zien.’ En hij vertelt dat hij kan tekenen als de beste. ‘Maar ik doe daar niet zo heel veel meer mee. Want iets wat je al kunt is voor mij niet interessant.’ Liever volgt hij ‘het spoor’ van zijn eigen ontwikkeling. ‘Het is een totaliteit’, oreert hij verder. ‘Zo maak ik ook muziek.’ Hij componeerde naar eigen zeggen meer dan vijftienhonderd muziekstukken ‘en die komen binnenkort

ook allemaal uit’. Oh ja, hij mocht in 2006 in China de Nederlandse presentatie van de Wereldtentoonstelling vormgeven, won in 2010 een prijs - ‘Parasol’ -… Ja, wie Harmen hoort praten, voelt zijn oren tuiten. Van ‘leegte’ is op dit moment geen sprake. En toch is dat wel wat hem het meeste inspireert.

Leegte

‘Kijk’, hij wijst naar de koffiemok op tafel. ‘Dit kopje is gemaakt van steen. Maar het gaat niet om de steen, maar om de leegte die erin zit. Zo werk ik ook. Ik hanteer een vorm, maar de leegte - die ik zelf ben - maakt daar gebruik van’, vertelt hij enigszins raadselachtig. ‘Dus ik ben daardoor volstrekt authentiek. Ik maak geen dingetje na, zoals heel veel kunstenaars doen, maar ben gewoon bezig vanuit nul. Iets ontstaat vanuit de leegte. Ik geef die leegte de kans, waardoor mijn werk altijd weer nieuw, fris en anders is. ‘De bruikbaarheid van het wiel zit hem in de leegte van de naaf’’, vertelt hij. ‘Dat komt van Lao Tzu, grondlegger van het taoïsme. Daar ben ik altijd mee bezig geweest en naar op zoek geweest. Schoonheid. ‘De esthetische ervaring onttrekt zich aan elke vorm van anekdote, politieke inhoud, of wat voor onderwerp dan ook, want daar gaat het juist om. Dat. Met hoofdletter. Dat is die leegte die wij allemaal zijn. Dat wat zo dicht bij ons staat. Dat zijn wij. Dat is een zelfgecentreerdheid en een zelfrealisatie die anders is dan het ego, want dat is de vorm. ‘Dat’ is voor mij een totaliteit. Ik leef die totaliteit, vandaar dat mijn werk altijd anders is en nieuw. Heeft een werk ‘Dat’ niet, dan ben ik niets meer dan een ‘kunstenmaker’ geworden.

KUNST | 49

Iemand die iets namaakt wat al bestaat’, vertelt hij met een grijns. ‘Oh, wees gerust, dat kan ik ook heel goed, hoor. Zo heb ik ooit, bij Dick Wessels, de nummer 1 van de Quote 500, een renaissanceplafond geschilderd à la Michelangelo. Ik werd niet voor niets de ‘Michelangelo uit Zwolle’ genoemd. Ik heb er een half jaar voor op mijn rug gelegen, dus dat kan ik allemaal wel.’ Het voelt voor de kunstenaar in hem niet als ‘heel speciaal’, net zoals hij het natuurgetrouw en mooi tekenen, wat hij als kind al in de vingers had, niet als uitdagend classificeert. ‘Mij gaat het als kunstenaar om het contact houden met ‘Dat’. Dat is dat wat zo dichtbij ons staan, wat we zijn; die ruimte, die leegte. Immers: goede muziek heeft stilte in zich. Die leegte en die combinatie met de vorm, de noten, die maken de muziek. In die zin is kunst dat ook. Heeft kunst niet ‘Dat’, dan is het slechts decoratie.’ Maar wie bepaalt er wat ‘kunst’ is, vraag ik terloops. Hij glimlacht. ‘Dat doe ik! Kunst is iets moois, heeft schoonheid, ontroert je, blaast je van je stoel. Als iets echt heel mooi is, dan raakt het je diep.’ Dan raakt het ‘Dat’, dat wat zo dichtbij je staat: de leegte. Die ruimtelijkheid moet het hebben. Dat is thuis zijn, dat draag ik uit. Ik geef er ook lezingen over. Het gaat over de weg naar het ‘zelf’. Kunst is niet zomaar ‘even een dingetje maken’, kunst leef je. Het is ‘Dat’ waar ik steeds mee in verbinding sta.’

Hogere honing en lijden

‘Als je eenmaal die hogere honing hebt geproefd, wil je niet anders meer’, gaat hij verder. We schrijven 1990, toen hij ‘de omkering’ in zichzelf ondervond. ‘Dan raak je gefascineerd door de leegte die je zelf bent. Het ego is slechts een instrument, net als denken. ‘Dat’ raakt je, ontroert je, zet het denken stil. Daar gaat kunst over.’ Hij komt weer terug bij de koffiemok: ‘Alleen steen is niks. Je moet er iets mee maken en dat geeft de mogelijkheid om het ‘zijn’ erin te brengen. Het klinkt allemaal heel hoogdravend, maar zo bedoel ik het niet. Het is juist heel gewoon. Het is de natuurlijke staat, snap je?’ Filosofie, transcendente meditatie, taoïsme; hij kwam er allemaal mee in aanraking. Zelfs het priesterschap boeide hem een tijdje. ‘Niet vanuit de roomskatholieke kerk, hoor, maar vanuit de kern waar alle wereldreligies om draaien;

vanuit de theosofie. Dat zijn dus de diepere innerlijke mysterie scholen van alle wereldreligies, zoals soefisme, Advaita, zen, taoïsme, christelijke mystiek.’ Hij volgde het tegelijkertijd met zijn opleiding aan de kunstacademie. En de overtuiging dat een ‘kunstenaar moet lijden?’; hij lacht erom. ‘Waarom moet hij lijden? Weet je hoe ze een chimpansee vangen? Ze leggen een sinaasappel in een termietenheuvel. De aap pakt de sinaasappel en zit vast. Zo vangen ze de aap.’ Net als de aap, zit ook de mens gevangen, weet hij. ‘Je moet volstrekt loslaten in het hier en nu. Dan ben je vrij. Dan kun je in vrijheid dingen doen. Dat voel je. In kunst. In muziek.’ Loslaten betekent ook vertrouwen hebben, stelt Harmen. ‘Ik ben totaal niet bezig met het verdienen van brood. Dat valt me gewoon toe. Zonder dat het moeite kost. Geld verdienen is mijn doel niet. Geld speelt geen rol in mijn kunst, al moet ik natuurlijk wel leven. Maar als je vertrouwen hebt, dan komt het vanzelf op je pad. En zo ben je ineens 63 jaar…’

Ego staat in de weg

Heeft hij zelf niet moeten lijden als kunstenaar? Tenslotte ben je niet van de ene op de andere dag succesvol, toch? ‘Lijden is het ego dat in de weg staat; daar moet je zo snel mogelijk vanaf.’ En ach, geld verdienen deed hij natuurlijk wel met die opdracht van die Quote 500 meneer. ‘Daar heb ik een aantal jaren goed van kunnen leven’, lacht hij. Maar verder doet hij vooral zijn ‘ding’. ‘Ik heb niets met politiek geëngageerde kunst. Het is oppervlakkig. Dan neem je gewoon het standpunt van een bepaalde beweging over, maar de echte beweging zit in de esthetische ervaring. Zoals Tagore, een Indiase dichter, ook altijd zegt: ‘De esthetische ervaring onttrekt zich aan elke anekdotische of filosofische inhoud. Het is het hoogste, maar ook het minst begrepen.’ Zoeken mensen ook in zijn kunst naar een boodschap? ‘Zeker. Maar de boodschap zijn de mensen zelf; dat is het leven. Dat is wat zich kan ontvouwen wanneer we echt vrij zijn’, stelt hij. ‘Ik schud mensen wakker. Niet bombastisch en met veel lawaai, maar in stilte.’ Bijna fluisterend: oortjes open en luisteren. Wie weet komt het dan binnen…’ We bekijken zijn werk. Ik ben er stil van.

Waar moet je deze zomer zeker nog even heen? BijzonderZwolle heeft drie geweldige tips voor je opgezocht. Van zonnen voor een mooi bruin kleurtje tot een geslaagd dagje uit voor jong en oud. Breng ook eens een bezoekje aan de binnenstad en neem dan een kijkje bij deze prachtige interieur-, fashion- en lifestylewinkel en leef je helemaal uit.

SUNCARE Verantwoord zonnen In samenwerking met marktleider Ergoline bieden wij dé nieuwe standaard in Professioneel Zonnen. Wij werken met opgeleid personeel en hanteren een uitmuntende hygiënestandaard. Zonnen onder de beste en meest luxueuze Ergoline zonnebanken voor een optimaal bruiningsresultaat. Laat bij ons een huidtype analyse uitvoeren zodat je ontdekt welke zonnebank geschikt is voor jouw specifieke huidtype. Vanzelfsprekend kun je ook uitgebreid geadviseerd worden door onze medewerksters. Loop eens binnen in één van onze zonnestudio’s voor een vrijblijvend advies. U bent 7 dagen per week van harte welkom!

Hogenkampsweg 31, Zwolle | 038 45 792 77 Van der Capellenstraat 276, Zwolle | 038 78 510 06 www.sun-care.nl

Bistro de Stadshoeve Een groene en unieke locatie in Zwolle waar het heerlijk genieten is voor jong en oud Terwijl de kinderen de kinderboerderij verkennen, kennismaken met de dieren en spelen op de trekvlot, het blote voetenpad, het speelkasteel én de hummelhoeve kan jij als ouder genieten van een heerlijk kopje koffie, biologische lunch of diner en natuurlijk een lekkere borrel of high tea. Zelfs met minder goed weer is Bistro de Stadshoeve dé uitvalsplek. Wij beschikken over een prachtig flexibel overdekt terras met heaters én volop spelletjes die je als bezoeker kunt pakken om te spelen. Je kunt gratis parkeren bij onze Bistro én het is uitstekend bereikbaar met zowel fiets als bus en de trein (station Stadshagen). Bistro de Stadshoeve is het eerste restaurant van Zwolle met een EKO-keurmerk. Onze kaart bestaat voor tachtig tot honderd procent uit biologische producten, hiermee dragen wij ons steentje bij aan de toekomst voor onze kinderen. Kom je binnenkort ook onze gerechten proeven? Arendshorstlaan 23, Zwolle 038 45 798 77 www.bistrodestadshoeve.nl

Moyo Een interieur-, fashion- en lifestylewinkel in hartje Zwolle Op steenworp afstand van De Sassenpoort vind je bij ons o.a. een prachtige selectie interieur- en fashionmerken als 10Days, HKliving, By Malene Birger, Serax, Baum und Pferdgarten, Dante6, Madam Stoltz. De missie van Moyo is dat wij de omzet - na aftrek van alle kosten - terug laten vloeien naar onze Stichting Project Junior.

Project Junior helpt vijftien kwetsbare kinderen door hen volledig te ondersteunen tot ze na hun opleiding op eigen benen kunnen staan. Mama Faraji vangt deze kinderen op in haar eigen huis in Moshi, Tanzania. Daar krijgen ze de kans om samen in een liefdevolle omgeving op te groeien. Wil je meer weten over Project Junior of Moyo? Bezoek dan de website. Nieuwe Markt 12, Zwolle 038 20 221 53 www.moyoforlife.nl www.projectjunior.nl

TIPS | 53

De transformatie van de binnenstad door de ogen van een bedrijfsmakelaar

Van winkel naar wonen Tekst Anita Harte Fotografie Job Boersma

De Zwolse binnenstad is in beweging. Leegstaande winkelruimtes worden gevuld door starters, groeiers of horeca. Er komen meer en meer appartementen op de vaak ongebruikte bovenverdiepingen. Deze ontwikkeling heeft een reden, zegt bedrijfsmakelaar Martijn Müller. ‘Het vastgoed komt na tientallen jaren weer in handen van ondernemers die de stad kennen.’

Een stadswandeling, maar dan ánders. Dat is wat Martijn en zijn collega José de Graaf-Strebus, assistent-makelaar, regelmatig doen. Anders, omdat de mensen die meelopen in eerste instantie niet komen voor de monumenten, musea, historische gevels of ‘geheimen van de stad’. Martijn en José zijn makelaars in bedrijfsonroerendgoed, geen stadsgids. Het zijn vastgoedpartijen (‘vooral lokale en regionale’), winkeliers en ondernemers, met wie zij op zoek gaan naar de beste locaties en panden. Of bestuurders en ambtenaren, die eens willen sparren over de ontwikkeling van de binnenstad. Op een lichtbewolkte maandagochtend in mei maken Martijn en José weer zo’n wandeling. Dit keer zijn ze op pad met een journalist en fotograaf van Bijzonder Zwolle. Vandaag willen ze namelijk graag laten zien hoe de binnenstad verandert, van minder retail naar meer wonen. ‘Een paar jaar geleden werd overal ingezet op de transformatie van leegstaande kantoorpanden naar appartementen’, zegt Martijn. ‘Nu zie je in alle

stadskernen hetzelfde gebeuren met winkelpanden en leegstaande ruimtes daarboven.’

De makelaar voor retail

Wie er op let, valt het op. Op veel van de leegstaande winkelpanden in de binnenstad hangt het roze tehuur-bord van Muller Bedrijfs Onroerend Goed. Het is in Zwolle (en omstreken) hét makelaarskantoor als het gaat om retail. Martijn en José willen de wandeling graag beginnen op het kantoor aan de Eekwal, waar een hele wand is gevuld met een luchtfoto van het centrum. Gemaakt op Bevrijdingsdag 2018, het Wezenlandenpark staat vol. ‘honderdveertigduizend man stond daar’, zegt Martijn. ‘Het jaar daarna waren het er honderdduizend, toen twee jaar nul en dit jaar honderdvijftigduizend. De mensen komen weer.’ Het is zoals het ook met de binnenstad gaat, zegt hij. Steeds meer mensen willen in het centrum wonen en dat kan ook, er wordt volop gebouwd. Er komt meer horeca. Bestaande winkels

VASTGOED | 55

blijven, nieuwe ondernemers vinden een plek. En dat bakkers, groenteboeren en bloemisten een zaak openen aan de randen van de stad is logisch, zegt Martijn. ‘Als je bewoners toevoegt aan een gebied, krijg je vanzelf brancheverbreding’. De stad leeft, en dát willen Martijn en José laten zien.

‘ALS JE BEWONERS TOEVOEGT AAN EEN GEBIED, KRIJG JE VANZELF BRANCHEVERBREDING’ 56

Lokale eigenaren

Martijn wil eerst vertellen over de historie, want die heeft te maken met de ontwikkelingen van nu. Hij gaat terug naar de jaren tachtig en negentig. Toen de grote pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en andere institutionele beleggers overal in de binnensteden panden opkochten. De benedenverdieping verhuurden ze aan de retail, boven bleef het pand vaak leeg. ‘Dat zag je door heel Nederland’, zegt hij. ‘Het was gewoon een financieel plaatje. De huurprijzen waren dusdanig dat verhuren van alléén de winkelruimte genoeg was.’ Dat plaatje veranderde na de economische crisis van 2010. Beleggers zagen hun huurinkomsten vanuit de retail risicovoller worden. De vierkante meterprijs daalde

Rondje binnenstad

Vanaf de Eekwal loopt het gezelschap via de Luttekestraat het centrum in. Bij het Grote Kerkplein staan ze stil. ‘Dit is echt mooi geworden’, zegt José om zich heen kijkend. ‘Dat doet de gemeente goed.’ Ze wil het even gezegd hebben. ‘Wil je een stad ontwikkelen en toekomstbestendig maken, dan is het een voorwaarde dat de gemeente meewerkt en in Zwolle gebeurt dat ook.’ Doorlopend naar de rand van de Grote Markt, wijst Martijn naar het voormalige pand van lederwarenzaak Van Beek. Het stond een tijd leeg, maar ziet er weer aantrekkelijk uit. ‘Je ziet het, beneden en de eerste verdieping zijn helemaal verhuurd aan horeca. Overal

‘De stad leeft’ zitten nu mensen.’ Een tiental meters verderop – op de kop van de Diezerstraat – wordt gestopt voor de Italiaanse modezaak die hier deze winter de deuren opende. Van dit pand stond de bovenverdieping al leeg en dat staat het nog. Ook al is het pand ondertussen van eigenaar gewisseld. ‘Heel jammer van die verdieping, maar dit pand is klein, veertig vierkante meter. In de winkel is geen ruimte voor een trapopgang.’ Sowieso is dat in de Diezerstraat vaak een probleem, zegt hij. ‘Dit is een moeilijke straat als het om toevoegen van appartementen gaat. De panden zijn beneden vaak te klein om een opgang naar de verdieping te kunnen maken, aan de achterkant is weinig ruimte en er is geen plek voor de voorgeschreven berging van vijf vierkante meter die de gemeente als voorwaarde stelt bij de bouw van appartementen.’ Al wandelend wijzen ze zo nog verschillende panden aan. Sommige leegstaand, anderen net weer gevuld met een nieuwe huurder (‘leegstand is altijd tijdelijk’). Veel zijn er de afgelopen periode verkocht aan nieuwe partijen, zegt Martijn. Het ‘probleem’ met de bovenverdiepingen vraagt volgens hem om maatwerk. Én om een financiële afweging die daar onvermijdelijk bij hoort. – de marktwaarde van de panden daarmee ook – en de grote landelijke beleggers wilden van de winkels af. Ook in Zwolle. Om nog wel rendement te kunnen behalen, zouden ze alternatieven moeten creëren zoals ‘wonen boven winkels’. Martijn: ‘Maar de meeste grote beleggers zitten in de randstad en zijn van daaruit niet in staat om appartementen of woningen te ontwikkelen in lokale binnensteden.’ Het verklaart, zegt Martijn, wat er sinds een jaar of twee, drie ook in de Zwolse binnenstad heel actief gebeurt. De grote landelijke beleggers verkopen hun panden. Andere vastgoedpartijen kopen en gaan verbouwen. Op de begane grond blijft retail (tegen een lagere vierkante meterprijs dan voorheen), boven komen appartementen.

Broerenkwartier

Door naar het Broerenkwartier. De echt mooie voorbeelden van de transformatie van alleen winkels naar een combinatie van winkels en wonen, vind je namelijk in de zijstraten van de Diezerstraat, zegt Martijn. Ook hier zijn de leegstaande panden (Weeshuispassage, V&D/Hudson Bay, ‘de grote winkelpanden die destijds de vooruitgang waren, maar niet meer passen in deze tijd’) verkocht aan nieuwe vastgoedontwikkelaars. ‘Hierboven komen honderddertig appartementen, aan de overkant boven C&A zeventig. Winkels en horeca komen vanzelf. Want waar woningen komen, zijn mensen. Waar mensen lopen, is handel. Dat zie je nu al. Het is een beetje mooi weer en kijk hoe druk het al is! De terrassen

VASTGOED | 57

zitten bijna vol. En dan is het pas maandagochtend en zijn de winkels nog dicht.’ Onderweg naar de Roggenstraat wijst Martijn naar het Meerminnenplein, waar vroeger De Librije zat. ‘Dit hele stuk hier, is afgesloten van het centrum. Maar het is een van de móóiste stukjes van de stad, dat móet je bij het centrum betrekken.’ Daar zijn ook wel ideeën over, zegt hij. Door ‘meer openheid te creëren’ in de panden die er tussen staan. Of door de fietsen ondergronds te stallen onder het ‘oude’ pand van V&D/Hudson

Aan de overkant van de straat zijn de winkels nog afgeplakt met posters uit vervlogen tijden. ‘Dit is nu van een lokale eigenaar die heel veel waarde hecht aan de uitstraling van de gevels. Al die Trespa-platen gaan eraf en daar komt de oude stenen gevel voor terug. Binnen worden de oorspronkelijke hoogtes hersteld en er komen zeventien appartementen met een opgang aan de achterkant.’ De Roggenstraat wordt echt een tóplocatie, zegt José. ‘Wacht maar tot het nieuwe Handelshuys klaar is, dan staan de huurders in de rij!’

‘Dit is echt mooi geworden. Dat doet de gemeente goed’ Bay (straks het Handelshuys), dat ook opnieuw wordt ontwikkeld door een lokale vastgoedpartij. Hij verwacht dat het nog een paar jaar zal duren, maar ‘dan wordt ook dit weer een heel mooi plein.’ Het duurt ook nog wel even voor de Roggenstraat zelf volledig is aangepakt. Al zijn na jarenlange leegstand al wel een aantal panden herontwikkeld. Zo is de ruimte waar reisbureau TUI zat – ‘achter een aluminium pui’ – veranderd in een kapperszaak met een moderne gevel en drie nieuwe appartementen.

Na een dik uur door makelaarsogen naar de binnenstad kijken, is één ding duidelijk. Er gebeurt van alles, er beweegt van alles en de binnenstad leeft. Het centrum heeft een entertainmentfunctie, zeggen Martijn en José eensgezind. ‘En dat blijft.’ Muller Bedrijfs Onroerend Goed Eekwal 3, Zwolle 038 42 371 11 - www.mullerbog.nl

Bedrijfs Onroerend Goed

Muller Bedrijfs Onroerend Goed brengt -al jaren- partijen bij elkaar! Een bedrijfsmakelaarskantoor met veel ervaring en up-to-date kennis van de vastgoedmarkt. Ons team van vijf enthousiaste mensen staat garant voor duidelijke communicatie en kennis van zaken. Wij zijn nuchter, betrokken én resultaatgericht. Juist hierom weten veel partijen ons te vinden en kiezen zij voor ónze dienstverlening.

Eekwal 3, Zwolle • 038 42 371 11 • info@mullerbog.nl • www.mullerbog.nl

SPECIAL

liefdevol afscheid nemen 60

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

Afscheid nemen. We doen het elke dag en vaak gaat het vanzelf. Op iedere ontmoeting volgt een afscheid. Voor een korte tijd of voor lang. Soms achteloos – ‘ik zie je zo weer’ – als het dagelijkse routine is. Soms juist groots, als je jarenlang ergens hebt gewerkt en feestelijk met pensioen gaat. Niet elk afscheid gaat vanzelf. Als een dierbare overlijdt, is er eerst vaak het ongeloof van het onherroepelijke. Gevolgd door het

Samen doen

In deze special van Bijzonder Zwolle staat liefdevol afscheid nemen centraal. Er zijn momenten in ons leven, dat we het even niet alleen kunnen. Dat we anderen nodig hebben om ervoor te zorgen dat we goed afscheid kunnen nemen. De mensen in deze special zijn ‘die anderen’. Wat ze doen, is heel verschillend. Soms nog niet eens bij iedereen bekend, zoals rouwfotografie of postmortale make-up. Vaak kennen we het ook wel. We hebben een beeld van een hospice, we weten

‘ER ZIJN MOMENTEN IN ONS LEVEN DAT WE ANDEREN NODIG HEBBEN OM GOED AFSCHEID TE KUNNEN NEMEN’ gevoel te worden geleefd in zo’n eerste week. En door de vraag hoe je dat eigenlijk doet – goed afscheid nemen.

wat een uitvaartbegeleider doet of een mediator. Maar hóe ze doen wat ze doen, maakt het echte verschil – als méns maken ze het verschil.

Ook het verbreken van een relatie is een afscheid dat niet altijd gaat zoals je zou wensen. Zeker als er meer speelt dan een ‘liefde die voorbij is’ en partners misschien niet meer on speaking terms zijn.

In deze special maak je kennis met bijzondere mensen, die één ding gemeen hebben: zij doe er alles aan om een liefdevol afscheid mogelijk te maken op het moment dat we daarvoor staan.

SPECIAL | 61

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

WAT GEBEURT ER MET JOU, NA JE DOOD? Tekst Alex de Jong Fotografie Paul van der Wal

Begraven of cremeren, het lijken de enige twee opties als je denkt aan ‘sterven en hoe nu verder?’. Maar inmiddels is er meer. Want begraven en cremeren zijn niet de meest milieuvriendelijke en duurzame manieren van lijkbezorging. Misschien heb je ook al wel eens gehoord van resomeren, cryomeren en humuseren? Niet? Wilma Bouwmeester van Stap voor Stap Uitvaartverzorging legt het je graag uit. ‘Als uitvaartondernemer sta ik stil bij de kringloop van ons leven. Ons lichaam teruggeven aan een gezonde aarde, en zo weer iets anders tot leven kunnen brengen, is voor mij echt een meerwaarde in mijn werk als uitvaartondernemer.’

Milieu-impact

Naar verluidt overlijden er wereldwijd meer dan honderdzestigduizend mensen

per dag. Naarmate de wereldbevolking toeneemt, zal dat aantal alleen maar groeien. ‘Begraafplaatsen raken vol. En vergeet niet: (natuurbegraafplaats of niet) het begraven van mensen heeft een enorme milieu-impact’, weet Wilma. Nu lijkt het logisch om dan maar voor crematie te kiezen. Maar behalve dat dit - soms vanwege geloofsovertuiging niet voor iedereen een optie is, heeft ook

PROFIEL | 63

‘ALS UITVAARTONDERNEMER STA IK STIL BIJ DE KRINGLOOP VAN ONS LEVEN’ lijkverbranding een enorme invloed op het milieu. Er komt bij de verbranding namelijk veel CO2 vrij. Vandaar dat er gezocht wordt naar alternatieven.

Resomeren

Zoals resomeren, dat slechts een zevende van de CO2-uitstoot van een crematie oplevert. Kortom: het is 86 procent schoner en beter voor het milieu. Maar er zijn meer voordelen. Sieraden en - bijvoorbeeld - gouden vullingen blijven intact. Ook blijven pacemakers en protheses na het versnelde ontbindingsproces achter, zodat ze kunnen worden hergebruikt. Bovendien gaat bij deze vorm van lijkbezorging de kist niet mee de machine in, zodat ook kisten kunnen worden hergebruikt. ‘Resomeren is daarmee stukken beter voor het milieu’, aldus Wilma. ‘Naast de eerder geschetste CO2-voordelen, is er ook geen gas nodig voor het desintegreren van het lichaam. De ontbinding van het lichaam vindt plaats door heet water en kaliumhydroxide.’ Na enkele uren zijn er alleen nog broze botten over, die vermalen worden tot een steriel wit poeder.’ Slechts de onoplosbare delen, zoals vullingen, protheses van titanium of goud, blijven over. ‘De resterende vloeistof is steriel, waterachtig, bevat geen DNA en kan via de normale waterzuiveringsinstallaties verwerkt worden. Net als bij een crematie, kun je het overgebleven poeder uitstrooien, bijzetten in een graf of bewaren in een sieraad of urn.’ Maar goed, laten we ook bij dit proces beginnen bij het begin. Een uitvaart waarbij gekozen wordt voor resomeren, is in beginsel niet anders dan bij begraven of cremeren. ‘Je kunt dus gewoon je overleden dierbare verzorgen, opbaren op een opbaarbed, in een uitvaartmand of uitvaartkist en een mooi afscheid (laten) organiseren’, vertelt Wilma. ‘Het verschil zit hem in de laatste stap. Het lichaam wordt zonder de eerder genoemde omhulsels in een wollen doek gewikkeld. Daarna wordt het zorgvuldig in de zogenoemde ‘watercremator’ geplaatst. Overigens:

resomeren stamt af van het Griekse woord ‘resoma’, dat wedergeboorte betekent. Zodoende wordt resomatie ook wel watercrematie of aquamatie genoemd. Op www.stapvoorstapuitvaartbegeleiding.nl is een informatief filmpje (van slechts 2,5 minuut) over dit proces te vinden. Zoek er maar eens naar… ‘En heb je aansluitend nog vragen over resomeren en wil je er eens over doorpraten, dan mag je me altijd bellen.’

Cryomeren

De gamers of de sciencefictionliefhebbers zullen bij het woord ‘cryo’ al wel enige associaties voelen opkomen. ‘Bij cryomeren wordt het lichaam bevroren, waarna het door gebruikmaking van kleine trillingen in een organische substantie uiteenvalt. Na verwijdering van lichaamsvreemde stoffen - zoals kwik of een kunstheup -, kan het ‘overschot’ worden begraven of gecremeerd.’ Op deze manier komen er geen schadelijke stoffen in de bodem, weet Wilma. Omdat mensen bij leven willen kiezen voor een nieuwe vorm van uitvaart, wordt er nu al volop gekeken naar de mogelijkheden van het cryomeren van een lichaam. Echter: ‘Vooralsnog is deze nieuwe vorm van lijkbezorging in Nederland nog niet toegestaan.’

Humuseren

‘Begraven en cremeren zijn al jarenlang de voornaamste vormen van lijkbezorging in Nederland. Stap voor Stap Uitvaartbegeleiding staat helemaal achter de trend dat ‘groene’ of ‘duurzame’ uitvaarten in Nederland meer aandacht krijgen’, stelt Wilma. ‘Ook deze meer milieuvriendelijke alternatieven zijn respectvol en waardig. Niet alleen naar de overledene en de nabestaanden toe, maar ook voor ons milieu. Vanaf volgend jaar kunnen mensen al kiezen voor resomeren. Cryomeren is vooralsnog verboden en ook humuseren mag nog niet, maar wordt wel als alternatief onderzocht.’ Maar… wat is humuseren? Misschien dat de naam al iets verklapt? ‘Humuseren is een ecologisch alternatief en de gedachte hierachter is: ons lichaam kan na de dood terugkeren naar de oppervlaktelagen van moeder aarde. Bij humuseren wordt een lichaam in een biologisch afbreekbare laken gewikkeld en bedekt met een mengsel van stro, bladeren en gras’,

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

vertelt ze. ‘Humuseren van een lichaam gebeurt op een hiervoor bestemd en beschermd terrein: de metamorfose-tuin. Het proces levert compost op en deze compost kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor het planten van een boom in een herinneringsbos, of meegenomen worden om thuis een boom of plant te planten ter ere van de overledene.’

Kringloop

Wilma: ‘Als uitvaartondernemer werk ik graag mee aan de kringloop van ons leven. Ons lichaam teruggeven aan een gezonde aarde en zo, op een andere manier, weer iets nieuws tot leven kunnen brengen, is voor mij echt een meerwaarde in mijn werk als uitvaartondernemer. Stap voor Stap Uitvaartbegeleiding staat daarom zonder reserve achter dit initiatief. Meer weten? Kijk op humuseren.nl.’ Overigens: humuseren heeft wel iets weg van natuurbegraven, een trend die de laatste jaren enorm in opkomst is. Hierbij wordt een overleden dierbare ook begraven, maar dan niet bijgezet in een graf, maar in de natuur, in een prachtig natuurgebied, waar het lichaam wordt teruggeven aan de natuur. Ook hierover vertel ik je graag meer…’

Thanatopraxie en graszoden

‘Stap voor Stap Uitvaartbegeleiding is een voorstander van het toepassen van thanatopraxie.’ Thanatopraxie, ook wel lichte balseming genoemd, is een methode om een lichaam tijdelijk te conserveren, zonder dat daarvoor mechanische koeling nodig is. Het is bedoeld om het ontbindingsproces af te remmen en het lichaam toonbaar en reukloos te houden vanaf het moment van overlijden tot aan het moment van de uitvaart. Dit is volgens Wilma ook een extra reden waarom mensen gebalsemd willen worden. ‘Het lichaam is dan beter toonbaar en neemt de omgevingstemperatuur aan, waardoor het lichaam niet koud en stijf wordt. Dat heeft als groot voordeel dat er geen warmte- of geluidsoverlast is van een mechanische koeling en een dierbare niet koud en stijf opgebaard hoeft te worden. Een draagbaar is dé oplossing voor het opbaren.’ Natuurlijk koelen kan in het geval van thanatopraxie plaatsvinden met behulp van graszoden, vertelt Wilma. De graszoden worden in bakken onder de uitvaartkist, of onder het (opbaar)bed

gezet. Door deze regelmatig te besproeien met een oplossing van rozemarijnbadmelk en silicium (kwarts D8), wordt warmte aan de omgeving onttrokken. De ruimte waarin de overledene is opgebaard blijft zo koel en fris.

Omarm het nieuwe begin

En hoe zit het met de laatste wens van de uitvaartondernemer zelf? ‘Herman en ik hebben ons laatste plekje uitgezocht op begraafplaats Bergklooster. Onze kleinkinderen vinden het prachtig te weten dat wanneer opa en oma dood zijn gegaan, ze daar op dat speciale plekje begraven worden. Hun huisdieren zijn ook begraven. Sommige dieren bij opa en oma in de tuin, en sommige in hun eigen tuin.’ Herman heeft voor een kist met roldeksel gekozen. ‘’Als ik voor eeuwig in slaap val, dan graag in mijn favoriete slaaphouding, liggend op mijn zij’, zegt hij. Ik heb zelf gekozen voor de levende doodskist’, vertelt Wilma. ‘De Loop Living Cocoon is ‘s werelds eerste levende doodskist die de aarde juist verrijkt, want deze is gemaakt van mycelium. Normaal gesproken groeit mycelium onder de grond in de complexe wortelstructuur van bomen, planten en paddenstoelen. Het is een levend organisme dat allerlei

giftige stoffen kan neutraliseren en voeding levert aan alles wat boven de grond groeit. Praktijkonderzoek van het materialenbedrijf Ecovative Design in Amerika heeft al aangetoond dat de kist zelf, onder normale Nederlandse omstandigheden, binnen dertig tot 45 dagen opgenomen is in de natuur. Oh, en omdat ik voor thanatopraxie gekozen heb, hoeft mijn lichaam niet mechanisch gekoeld te worden. Wat een rust geeft dat. Daar komt nog bij dat ik word opgebaard in linnen doeken en word neergelegd op een bedje van mos. Elke dag kan dat met een plantenspuitje besprenkeld worden, zodat de geur van mos mij omringt. Hoe mooi is dat?!’ Klinkt ‘leuk’, Wilma, maar mag dat zomaar? ‘Zeker, in de wet op de lijkbezorging is vastgelegd is dat bij vervoer het gezicht van de overledene afgedekt moet zijn. Kortom: de keuze is reuze, dus kies wat bij jou het beste past.’

Meer lezen

www.stapvoorstapuitvaartbegeleiding.nl Wilma Bouwmeester 06 182 83 761 info@stapvoorstapuitvaartbegeleiding.nl

PROFIEL | 65

Tekst Peter Pels Fotografie Job Boersma

Sfeervolle rust op Bergklooster

Een van de oudste begraafplaatsen in Nederland

We spreken Bert Pierik, beheerder van begraafplaats Bergklooster, vlak voor moederdag. Hij is druk met zijn team, er wordt hard gewerkt en gemaaid. Bert: ‘Moederdag is een topdag als het gaat om bezoekers. We willen dat het er tiptop bij ligt. De moeder is toch het oersymbool van onvoorwaardelijke liefde. Mensen komen om bloemen te leggen bij het graf van moeder. Zeker voor Moederdag geldt het spreekwoordelijke: zeg het met bloemen.’ Bert Pierik, op de klompen en met werkkleding aan. Zo zie je hem vaak op en rond begraafplaats Bergklooster. Hij is al jaren het gezicht van deze begraafplaats en waakt over het erfgoed, ook wel funerair erfgoed genoemd. Het beheer van de begraafplaats is overgegaan van vader op zoon. ‘Het huis hier, ik noem het ook wel Huize Bergklooster is in 1883 gebouwd als boerderij. Mijn vader heeft hier nog koeien gehouden. Dit huis is nu de dienstwoning van de begraafplaats en dient ook voor ontvangst van bezoekers aan de begraafplaats’.

Historie

Bert weet enorm veel van de historie van de begraafplaats en van de locatie. ‘Bergklooster

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

‘Het is de plek waar je kunt herdenken’

is een van de oudste begraafplaatsen in Nederland. Het was oorspronkelijk in 1398 begraafplaats van het Agnietenklooster. Destijds werden de doden begraven in de Sint-Agneskapel, toen de enige gewijde plek. Begraven moest volgens gebruik in die tijd in gewijde grond. Het eerste kerkhof werd in 1399 gewijd, in volgende jaren werden meerdere stukken grond gewijd om als begraafplaats te dienen. Niet alleen de kloosterlingen maar ook buren en Zwollenaren vonden hun laatste rustplaats op het kloosterterrein. Na de afbraak van het klooster ontfermden buurtbewoners zich over de begraafplaats. Vanaf 1931 in een vereniging, waarbij het de leden puur gaat om betrokkenheid en instandhouding. De ‘Vereniging Begraafplaats Bergklooster’ zorgt tot op de dag van vandaag voor de begraafplaats. Zelfs tot op de dag van morgen en overmorgen. De opdracht die de vereniging zich gesteld heeft is om altijd te blijven bestaan. Voor onbepaalde tijd. Dit biedt continuïteit en toekomst voor begraafplaats Bergklooster.’

Sfeervol

Bergklooster is in al die eeuwen uitgegroeid tot een sfeervolle begraafplaats op de oude rivierduin, met een eigen karakter. Bert: ‘Mensen kiezen voor Bergklooster in de eerste plaats omdat ze verbonden zijn met deze plek, bijvoorbeeld omdat er familie of vrienden begraven zijn. Op de tweede plaats en zeker zo belangrijk komt de opzet van de begraafplaats. Het is nooit aangelegd met het idee dat het mooi moet zijn. Het is juist organisch gegroeid vanuit de oorspronkelijke kloosterbegraafplaats. Die sobere en compacte opzet, de geschiedenis van de locatie en de spiritualiteit die ervan uitgaat spreekt mensen aan. Tenslotte is er nog een financiële overweging. Onze tarieven zijn aanzienlijk lager. We hebben geen overhead. Alle middelen blijven voor Bergklooster bestemd.’ Bert vertelt over de oerchristelijke traditie die herkenbaar is op de oudste delen van de begraafplaats. ‘Mensen werden begraven met het aangezicht naar het oosten. Zodat ze op de dag van de wederopstanding Christus’ komst uit het oosten tegemoet konden zien. Ik vind dat een mooie symboliek voor ‘er komt altijd weer een nieuwe dag’.’

Nieuw Bergklooster

Om aan de uitbreidingsvraag tegemoet te komen is in 2012 de locatie Nieuw Bergklooster in gebruik genomen, grenzend aan de gemeentelijke begraafplaats. Hier is voor in de verre toekomst voldoende ruimte. ‘Voor Nieuw Bergklooster hebben we de inrichting eenvoudig gehouden. Omdat we meer ruimte hebben zijn er meer mogelijkheden voor mensen om het graf in te delen. In tegenstelling tot Bergklooster is hier meer sprake van een ordening waarbij ieder graf aan een pad ligt. Voor het tuinplan werkte ik samen met mijn broer Harry. Allebei hebben we groene vingers, Harry heeft vooral

PROFIEL | 67

‘Bergklooster blijft altijd bestaan’ het fingerspitzengefühl. Het terrein is een beetje glooiend gemaakt, referent aan de oude rivierduin bij Bergklooster. We kozen voor een lichte, zonnige tuin met intense kleuren als geel en lichtgroen. Deze zonneborder schijnt over de hele begraafplaats en staat voor ons symbool voor: ‘Aan het eind van de tunnel is er licht’.’

Dierenbegraafplaats

Bergklooster ontwikkelt door. Op een troosteloos en verwilderd terrein is een dierenbegraafplaats gemaakt. ‘Er blijkt behoefte aan te zijn, er is niet zoveel op dit gebied. We zien dit als een service naar de mensen. Helemaal afgezonderd dus los van Bergklooster maar wel in de nabijheid hebben we een valleitje gemaakt met een kleinschalige dierenbegraafplaats.’

Museum Thomas a Kempis

Recent is het Museum Thomas a Kempis geopend. Deze moderne devoot lag oorspronkelijk begraven op Bergklooster, er staat naast de begraafplaats ook een monument ter nagedachtenis. Bert heeft in de loop der jaren veel verzameld van en over Thomas a Kempis, het geeft een goed beeld van de man en zijn gedachtengoed en van het leven in die tijd. Bert: ‘Het is nu alleen op afspraak te bezichtigen, ik werk nog aan een organisatie van vrijwilligers om een geregelde openstelling mogelijk te maken. Vrijwilligers mogen zich bij mij melden.’ Op Bergklooster lijkt de tijd soms stil te staan, tegelijkertijd wordt hard gewerkt aan instandhouding, uitbreiding en oude en nieuwe verhalen. Jaarlijks worden er zo’n honderdvijftig tot honderdzestig begrafenissen gehouden, waarbij het voor een deel gaat om bijzettingen en voor een deel ook om het begraven van urnen. Bert: ‘Hoewel begraven terrein verliest van cremeren blijft begraven voor veel mensen een bewuste keuze. Een begrafenis is ook ritueel, het is puurder. En het is de plek waar je de stoffelijke resten achterlaat. Waar je kunt herdenken.’

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

Liefdevol

afscheid nemen Tekst Anita Harte Fotografie Paul van der Wal

Liefdevol afscheid nemen. Het zou tegenstrijdig kunnen klinken. Afscheid nemen doet vaak pijn, geeft verdriet. Terwijl we bij ‘liefdevol’ al snel een glimlach voelen komen. Toch kan het goed samen gaan. Het helpt ook, om na het afscheid weer verder te kunnen. De mediators, uitvaartbegeleiders, rouwfotograaf en make-upartiest uit deze portretserie zien het gebeuren. Zij staan klaar als we ze nodig hebben. Kunnen goed luisteren, zijn betrokken, snel vertrouwd en blijven op de achtergrond. Het draait immers niet om hen, zeggen ze. Zij doen alleen alles wat nodig is om dat liefdevolle afscheid mogelijk te maken.

PORTRETTEN | 69

Het doel is gelijkspel Schaeffer Mediation

Dat Herman Schaeffer mediator werd, is niet zo gek. Hij kende veel conflict in zijn leven en zag telkens opnieuw dat dat het slechtste in iemand naar boven haalt. ‘Wanneer mensen een conflict hebben gaan ze vaak naar gedrag vertonen. Ze zíjn niet naar, maar er staat iets heel belangrijks op het spel en ze voelen zich gekwetst of zijn in paniek. Daardoor ontstaat een bepaalde dynamiek die goede communicatie onmogelijk maakt.’ Als het optimistische mens dat hij is, wil Herman graag een veilige plek bieden waar partners (‘ook als ze uit elkaar gaan blijf ik ze zo noemen’) hun ruzie met zo weinig mogelijk schade kunnen uitvechten. ‘Liefdevol afscheid nemen vraagt om tijd en rust’, zegt hij. ‘Om kijken naar hoe de relatie is geweest en om heel goed naar elkaar luisteren.’ Herman oordeelt niet, geeft wel feedback en gelooft erg in betrokkenheid. Meervoudige partijdigheid, noemt hij dat. ‘Ik kom op voor allebei en zorg er altijd voor dat dat in balans is.’ Dat is ook de uitkomst die hij nastreeft met mediation. ‘Het doel is gelijkspel. Het gaat om de balans, om het terugbrengen van de gelijkwaardigheid tussen beide partners.’ Het klinkt wellicht tegenstrijdig als een mediator zegt dat hij een ‘conflict aangaand persoon is’. Herman zegt het toch. ‘Ik stook het vuur eerst nog op, want in dat vuur zit óók de oplossing. Je moet echt naar de pijn toe, daar zitten de waarden die belangrijk zijn en die worden gekoesterd. Zónder dat je kapot maakt wat niet kapot moet. Maar pas als mensen dat meest wezenlijke punt hebben bereikt, komen ze tot een oplossing die ook beklijft.’ Mediation is de enige manier om een conflict op te lossen waarbij je zelf volledig de regie houdt over de oplossing, zegt Herman. ‘De uitkomst is van jou en van de ander. En dat maakt echt veel gelukkiger.’ Soms zeggen mensen dat achteraf ook tegen hem. ‘We hadden het ook wel zelf kunnen doen’, hoort hij dan. Het is zijn mooiste compliment. www.schaeffer-mediation.nl

‘LIEFDEVOL AFSCHEID NEMEN VRAAGT OM TIJD EN RUST’

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

‘LUISTEREN, AANDACHT HEBBEN, DOORVRAGEN EN DE TIJD NEMEN’

Details maken het persoonlijk MK Uitvaartbegeleiding

Haar moeder sprak ook op uitvaarten en als kind deed uitvaartondernemer Margriet Krook mee aan voordrachtwedstrijden. Waarschijnlijk zit dat verhalend en met warmte in haar stem kunnen vertellen – zoals ze vaak van families terughoort – dan ook in haar bloed. Toen Margriet jaren geleden uit de ‘snelle wereld’ overstapte naar de uitvaartzorg, deed ze dat omdat ze iets voor mensen wil betekenen. Elke uitvaart is anders, zegt ze, maar ze komt altijd bij mensen als ze in een kwetsbare positie zitten. En dan gaat het om luisteren, aandacht hebben, doorvragen en de tijd nemen. Noodzakelijk om waardig afscheid te kunnen nemen, weet ze. Dat ze een familie daarbij helpt tot en met het definitieve afscheid (‘ze kunnen me op elk moment bellen’) brengt eigenlijk altijd rust. ‘Er is vaak snel een gevoel van vertrouwen dat het goed komt.’ Margriet vindt het belangrijk dat een uitvaart zo persoonlijk mogelijk is. Het gaat om de overledene, om zijn of haar wensen en die van de familie, zegt ze. En dan kan er veel. Zoals die keer dat de verkeerslichten werden uitgezet om de rouwstoet met paarden en koetsen vrij door te laten. ‘Kippenvel.’ Maar het kan ook een kleine intieme uitvaart zijn, een afscheid in huiskamersfeer. Het is Margriets kracht dat ze meeveert met de familie, zich aanpast, en tegelijk ook zichzelf blijft. Ze maakt daarbij veel gebruik van haar creativiteit. ‘Zie ik bijvoorbeeld bij een familie een mooi kunstwerk staan en was dat belangrijk voor de overledene, dan gebruik ik dat bij de uitvaart. Of ik stel voor om een prachtig boeket uit de tuin te halen als die vol staat met mooie bloemen.’ Het zijn juist die kleine details (‘die vaak ook niet eens zoveel kosten’) die het persoonlijk maken, zegt ze. Dat ze ook nog eens vloeiend Fries, Engels en Duits spreekt, helpt. ‘Kun je mensen in hun moedertaal welkom heten, dan heb je meteen verbinding.’ www.mkuitvaart.nl

PORTRETTEN | 71

‘DOEN WE SAMEN DE VERZORGING, DAN HOOR IK AL ZOVEEL’

Luisteren, regelen en structuur brengen Freda uitvaartbegeleiding

Uitvaartbegeleider Freda Gaasbeek probeert mensen altijd ‘hun ding te laten doen’. Ze vindt het belangrijk om de familie zelf te laten aangeven hoe zij het afscheid van hun dierbare willen vormgeven. Zeker ook als dat anders is dan standaard. ‘Juist mensen die heel creatief zijn, hebben vaak een helder beeld van wat ze willen. Ik kan goed luisteren en laat ze hun gang gaan. Mij kunnen ze inschakelen voor de regeldingen. Of om structuur aan te brengen als dat nodig is.’ Freda is heel benaderbaar en open, maar altijd op de achtergrond. Bescheiden. Dat maakt dat ze altijd de ruimte krijgt om dingen te zeggen. Dus als ze zelf denkt dat iets heel passend is, dan komt ze met suggesties. Vaak zijn het kleine dingen. ‘Iets waar mensen soms zelf niet aan denken, maar waardoor een afscheid nét even specialer wordt.’ Als Freda komt en de overledene is nog niet verzorgd, dan doet ze dat het liefst samen met de familie. ‘Je hoort dan al zoveel.’ Voor haar is het de start van een mooie samenwerking. Daarna is het aanvoelen hoe het verder gaat. ‘Ik heb wel een draaiboek, maar niet alle stappen hoeven vandaag. Veel kan ook morgen nog. Ik laat het vaak een beetje gebeuren.’ Waar ze wel expliciet aandacht voor heeft, is de rouwkaart. Die laat ze opmaken door een vormgever. ‘Een mooie kaart doet heel veel. Als die klopt – met een goede foto en passende kleuren – wordt die bewaard en gekoesterd, op de kast gezet en weer opnieuw bekeken.’ Twee weken na een begrafenis of crematie gaat Freda nog een keer bij de familie langs. Om een afscheid samen goed af te sluiten. En als ze dan hoort dat ze er was op de momenten dat het nodig was, dan doet haar dat goed. ‘Voor anderen zorgen, dingen regelen en kunnen helpen in een situatie die voor hen ongewoon is, dat geeft mij voldoening.’ www.freda.nl

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

‘HET IS ZÓ BELANGRIJK DAT DIE AFSCHEIDSBLIK FIJN IS’

Iemand zien zoals die was

Inze Meijer postmortale camouflage make-up Inze Meijer krijgt bijna altijd een dubbele reactie als ze vertelt over haar werk. ‘Vaak zeggen mensen eerst dat ze respect hebben en dat ze het zelf eng zouden vinden. Maar denken ze er even over na, dan zeggen ze ook dat ze graag éérder hadden geweten dat dit kon.’ Inze verzorgt namelijk postmortale camouflage makeup. Bij vrouwen én mannen, zegt ze daar nadrukkelijk bij. Want dat is nog wel eens een misverstand. ‘Dit gaat niet over het opmaken van overledenen. Dit gaat over dat mensen zeggen dat vader of moeder er altijd zo verzorgd uitzag, en dat ze hem of haar na het overlijden niet meer herkennen. Ik zorg ervoor dat iemand er weer uitziet zoals je hem altijd zag. Door met bijna onzichtbare make-up verkleuringen en andere tekenen van overlijden te camoufleren.’ Inze kan zich geen dankbaarder werk voorstellen dan dit. ‘Je neemt maar één keer voor het laatst afscheid en het is zó belangrijk dat die afscheidsblik dan fijn is.’ De eerste keer dat Inze postmortale camouflage makeup aanbracht, was bij haar eigen vader. Dat deed ze op gevoel. Daarna volgde ze een gedegen cursus, waardoor ze precies weet welke technieken ze kan gebruiken om tot een zo goed mogelijk resultaat te komen. ‘Het liefst kom ik kort na het overlijden. Dan is de huid nog stevig en kun je er bijna onzichtbaar voor zorgen dat een kist lang open kan blijven.’ Soms is de familie erbij als ze haar werk doet en kan ze vragen hoe degene was. Een andere keer gebruikt ze een foto of hoort ze van de uitvaartbegeleider wat de wensen zijn. Of nabestaanden kiezen voor postmortale camouflage make-up, is uiteraard een persoonlijke keus, zegt Inze. Ze vindt het vooral belangrijk dat mensen weten dat dit kan. Dat het namelijk echt het verschil kan maken, merkte ze aan de moeder van een jong meisje dat uit het leven was gestapt. ‘Zij omhelsde me toen ze de rust weer terugzag op het gezicht van haar dochter.’ www.inzemeijer.nl

PORTRETTEN | 73

‘IK LAAT ZE VERTELLEN WAAROM ZE VERLIEFD WERDEN’ Vertellen verzacht

Van Dam & Lolkema Advocaten Een goede afsluiting van wat is geweest, maakt dat je na een echtscheiding weer sneller met een positieve blik naar de toekomst kunt kijken, zegt advocaat Jolanda van Dam-Lolkema. Dat mediation daarin een belangrijke rol kan spelen, daarvan is ze overtuigd. Het is ook wat ze ziet gebeuren in haar praktijk als advocaatscheidingsmediator. Ook bij dat ene stel dat voor hun eerste afspraak in ijzige stilte – met de ruggen naar elkaar toe – bij de receptie op haar zat te wachten. ‘Na drie sessies kwamen ze druk pratend binnen, de laatste keer bracht hij haar in zijn auto naar huis.’ Mensen kiezen meestal heel bewust voor mediation. ‘Vaak zijn het mensen met kinderen. Zij moeten samen verder als ouders, en dat weten ze. Mediation helpt dan om die weg – van partners, naar ex-partners, naar ouders – goed te bewandelen.’ Jolanda begeleidt ze daarbij op haar eigen persoonlijke manier en vraagt eigenlijk altijd eerst hoe de relatie was. ‘Ik laat ze dan vertellen over hoe ze elkaar hebben ontmoet en waarom ze verliefd op elkaar werden. Dat zijn ze op zo’n moment vaak kwijt, maar als ze erover gaan nadenken zie je ze verzachten. Ook laat ik ze vertellen over de tijd vóór ze elkaar kenden, over het gezin waarin ze zijn opgegroeid. Want dat kan heel erg van invloed zijn op hoe deze relatie uiteindelijk is verlopen.’ Soms vragen mensen zich in het begin wel eens af waarom dat allemaal moet, zegt Jolanda. ‘Maar als ze merken dat ze hun verhaal kunnen doen en zien wat ze samen hebben gehad, dan helpt ze dat heel erg om goed verder te kunnen.’ Bij het ondertekenen van het scheidingsconvenant geeft Jolanda aan beide mensen altijd de ruimte om nog iets tegen elkaar te zeggen. En soms, zegt ze, komen daar dan heel mooie emotionele momenten uit voort. www.vandamlolkema.nl

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

Goed afscheid nemen IJsselland uitvaartzorg

Achteraf weet uitvaartverzorger Marisa Bremer precies wat haar zo trok, toen ze drie jaar geleden aan de uitvaartopleiding begon. Het was de herkenning. ‘Ik voel me heel erg op mijn plek bij de dood’, zegt ze. Dat klinkt misschien gek, zegt ze ook. Daarom vertelt ze over haar oma, die haar laatste dagen verbleef in een hospice. ‘Ik was dichtbij, kwam elke dag. En hoe pijnlijk en verdrietig ook, ik voelde een soort van rust.’ Het is daar bij haar oma dat bij Marisa het zaadje is gaan groeien om te gaan doen wat ze nu doet. ‘Rond een overlijden is er alleen nog maar plek voor echtheid. Ondanks dat mensen sterven, wordt er geleefd. Dat ik daar bij mag zijn, is een heel mooi geschenk.’ Als Marisa bij een familie binnenkomt neemt ze altijd de tijd om contact te maken. Wat is er gebeurd? Met de familie, met de overledene? ‘Ze weten dat ik kom omdat er dingen geregeld moeten worden, maar ik vind het heel belangrijk dat ze zich eerst gehoord en gezien voelen. Dat er ruimte is voor de schrik en het verdriet van het overlijden. Want dat is zó belangrijk. En dan maakt het niet uit of iemand jong en plotseling is overleden, of juist heel oud en rustig. Die ‘shock’ is er altijd en pas als dat er mag zijn, kun je verder. En kun je goed afscheid nemen.’ Het mooiste dat nabestaanden tegen Marisa kunnen zeggen, is dat zij rust heeft gebracht. Of dat de familie zich geen zorgen hoefde te maken. ‘Als ik bij een familie ben, heb ik vaak het gevoel dat ik daar moet zijn. Dat ik iets kan geven. Dat ik rust, liefde en zachtheid kan brengen. Niet zweverig, maar praktisch. Het gaat niet om mij, ik doe mijn werk terwijl niemand het ziet. Het gaat erom dat ik doe wat juist is, zodat de familie goed afscheid kan nemen.’

‘IK BRENG RUST, LIEFDE EN ZACHTHEID’

www.ijssellanduitvaartzorg.nl

PORTRETTEN | 75

‘OOK DIE LACH PROBEER IK ZO MOOI MOGELIJK TE VANGEN’

Gun jezelf het terugkijken Paul van der Wal fotografie

De eerste uitvaart die Paul van der Wal fotografeerde, was die van een kindje van anderhalf. Een ervaring die binnenkwam, zegt hij. Niet tijdens het afscheid zelf, dat laat hij in zijn werk niet toe. Wel achteraf. Want al bewaart hij altijd een professionele afstand, zijn betrokkenheid is groot. Hij is oprecht geïnteresseerd in de ander, wil graag weten welke familie hij fotografeert (‘dan kan ik ook die ene oom, die speciaal uit het buitenland komt, vastleggen’) en is vooral gewoon zichzelf. Het zijn eigenschappen die altijd meteen zorgen voor een gevoel van vertrouwen. Door zijn werk merkt Paul telkens opnieuw hoe enorm waardevol het is om een afscheid vast te leggen. ‘We gunnen onszelf de hele dag overal beeld van, maken van alles een foto. Behalve van die momenten die de meeste impact hebben, maar waarop we het minst beseffen wat er allemaal gebeurt.’ Gún jezelf dat je kunt terugkijken, zegt hij. Dat je kunt zien wie er waren, dat je weer weet of je afstand voelde of juist warmte en of misschien de zon scheen. En dat je ziet dat er werd gehuild én gelachen. Want ook die lach probeert hij zo mooi mogelijk te vangen. ‘Die lach is er altijd. Er worden leuke, grappige of stomme anekdotes verteld. Er wordt geknuffeld, soms worden ruzies bijgelegd of is een afscheid bijna een soort reünie.’ Door zijn ervaring kent hij de gebruiken en gewoontes rond een uitvaart en weet hij waar hij wel en niet kan staan, met zijn stille camera’s en (‘vanzelfsprekend’) rubberen zolen. Als Paul naderhand zijn fotoboek persoonlijk komt langsbrengen en er samen met een familie doorheen bladert, is dat vaak emotioneel. ‘Ze zijn dan helemaal terug bij die dag, staan weer stil bij het verlies.’ Hij weet dat het helpt bij de verwerking. Het is ook precies daarom dat hij altijd zegt: ‘Als je niet fotografeert, weet je zeker dat je niet terug kunt kijken.’ www.paulvanderwalfotografie.nl

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

‘Regel je nalatenschap nu, omdat het nu (nog) kan’ Tekst Alex de Jong Fotografie Paul van der Wal

Een testament, dat is toch iets voor oudere mensen? Voor als je al met één been in het graf staat en ‘ineens’ bedenkt dat je nog ‘iets’ moet regelen voor je nageslacht? AnneMarie Smelt, notaris bij Het Notarieel, schudt glimlachend haar hoofd. ‘Ook jonge mensen kunnen plotseling komen te overlijden. Je moet er toch niet aan denken dat je dan niets geregeld hebt?’ Nog complexer wordt het als partners niet getrouwd zijn en zij wettelijk niets hebben geregeld. Of wat als je - onverhoopt - samen komt te overlijden? Zoals een jong, pasgetrouwd stel, dat tijdens hun huwelijksreis in de Dominicaanse Republiek stierf aan de gevolgen van voedselvergiftiging? De man overleed 23 minuten later dan de vrouw, waardoor de hele erfenis (dus ook haar erfenis) naar zijn familie ging. ‘Als er niets is geregeld, dan ben je als nabestaanden met handen en voeten gebonden. Het zijn zaken die ook jou kunnen overkomen’, zegt Anne-Marie. ‘Natuurlijk zijn er mensen die zeggen: ‘Waarom zou ik iets moeten regelen? Ik ben er niet meer, dus voor mijzelf maakt dat dan toch niets meer uit?’, vertelt de notaris.

PROFIEL | 77

‘ALS JE KOMT TE OVERLIJDEN, HEBBEN JOUW NABESTAANDEN ZORGEN EN VERDRIET’ ‘Maar de meeste mensen willen de mensen van wie ze houden, graag goed achterlaten en willen niet dat er onduidelijkheden zijn, voor als ze er straks zelf niet meer zijn.’ Dit kun je regelen in een testament.

Nachtrust teruggeven

‘Ik geef de mensen graag weer hun nachtrust terug’, klinkt het. Want veel mensen maken zich wél zorgen om het feit of alles wel goed geregeld is wanneer ze er zelf niet meer zijn. Niet omdat ze verwachten snel te gaan sterven, wel omdat ze graag zwart op wit willen hebben wat er na hun dood met hun bezittingen dient te gebeuren. In een testament bepaal jij wat er na je dood met je vermogen gebeurt, wie de nalatenschap regelt en hoe jij wilt dat er na je dood wordt gehandeld. ‘Je mag in een testament alles zelf bepalen en beschrijven. Je kunt ‘iedereen’ benoemen tot erfgenaam, ook goede doelen. Je kunt je wensen erin zetten; geen vraag is te gek. Het is vooral een praktisch document, voor wat er na je dood dient te gebeuren.’ Gebrouilleerd met je kinderen? Ook daar zijn regelingen voor te treffen, maar helemaal je kind onterven dat kan wettelijk gezien niet. ‘Mensen maken zich bij een nalatenschap vaak ook zorgen over de belastingdienst, of wat er naar de zorginstelling gaat zodra men in een verzorgingstehuis komt. Een bezoek aan de notaris levert hierin inzicht en oplossingen op, waarmee je verder kunt’, aldus Anne-Marie. ‘Wij kunnen hierin adviseren, maar ook aangeven wat de mogelijkheden zijn om je kinderen nu al het een en ander te schenken.’ ‘Als je komt te overlijden, hebben de nabestaanden zorgen en verdriet. Dan kan het een geruststellende gedachte zijn dat je, door een testament op te maken, in ieder geval de zakelijke en financiële zorgen vooraf kunt wegnemen. Juist dat besef, dat gevoel, geeft mensen de geruststelling die ze nodig hebben.’

Levenstestament

Naast een testament kun je ook een ‘levenstestament’ bij de notaris regelen. Dit ondervangt problemen

voor als je wilsonbekwaam wordt. ‘Vaak neem ik Michael Schumacher en Prins Friso als voorbeelden’, vertelt Anne-Marie. ‘Prins Friso lag ongeveer twee jaar in coma. Als je in zo’n situatie geen levenstestament hebt, dan kan je echtgenote bijvoorbeeld niet zomaar het huis verkopen. Dit kan dan alleen met tussenkomst van de rechter; omdat er niet iets is geregeld. Als je wilt dat jouw partner zelfstandig beslissingen kan nemen over jullie (gezamenlijke) bezit - en daarvoor dus niet naar de rechter hoeft - dan geef je elkaar via een levenstestament volmacht, om alles te kunnen regelen op het moment dat jij dat zelf niet meer kunt. Het huis verkopen, hypotheek wijzigen, schenkingen doen, noem maar op. Je moet dus wél driehonderd procent vertrouwen hebben in degene die dit namens jou mag doen’, grapt ze. ‘En let op: een levenstestament is géén testament. Ook al zit hetzelfde woord in de naam. Een levenstestament kan je ook wel een algehele volmacht noemen.’

Akten

Tot slot: ‘Mensen denken dat een testament in beton gegoten is en dat het definitief is, omdat er een akte is opgemaakt. Maar je kunt het, als je wilt, iedere dag aanpassen.’ Nu is dat wellicht wat overdreven, maar Anne-Marie raadt wel aan om eens in de vijf à tien jaar het testament of levenstestament - of liever gezegd: welke notariële akte dan ook tegen het licht te houden. Of eerder, wanneer de omstandigheden zich daarvoor lenen. ‘Heb je in jouw testament een kind onterfd en heb je inmiddels samen weer goed contact, dan is het wel heel erg zuur wanneer bij jouw overlijden nog steeds het desbetreffende kind wordt onterfd.’ Of gaat het je financieel voor de wind en wil je het liefst dat er zo min mogelijk geld naar de belastingdienst gaat? Dan is het zeker ook leuk om eens samen met de notaris te bekijken hoe je dat kunt realiseren. Want, leuker kan de notaris het dan zeker wel maken…

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

PROFIEL | 79

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

Hospice Zwolle

EEN COMFORTABEL THUIS VOOR AFSCHEID VAN LEVEN

Tekst Alex de Jong Fotografie Job Boersma

Er heerst rust. Bijna sereen. Hospice Zwolle. Op een schitterende locatie, midden in de natuur en toch dicht bij het Zwolse centrum. Een bijzondere plek. Hier kunnen mensen die een levensverwachting hebben korter dan drie maanden, omringd door naasten, en verzorgd door vrijwilligers en zorgverleners, afscheid nemen van het leven wanneer dit thuis niet meer mogelijk is. ‘Het liefst sterven mensen thuis’, weten Aukje van Kalsbeek en Joke Boerma, respectievelijk bestuursvoorzitter en coördinator van Hospice Zwolle. ‘Maar soms is dat, om allerlei redenen, niet meer mogelijk.’ Hier, in het hospice, lukt dat wel. Hier draait alles om de gast en om zijn of haar naderende afscheid. Een bijna-thuis-huis, waar ruim honderd vrijwilligers samenwerken met huisartsen en zorgverleners. ‘Hier mag alles en is iedereen welkom.’

Wensen van de gast centraal

Er gingen tien jaar plannen maken en zoeken naar een juiste locatie aan vooraf. Inmiddels bestaat Hospice Zwolle zes jaar en biedt het mensen in hun laatste levensfase een fijne plek om te zijn. Volledig verzorgd en met in alles het welzijn en welbevinden van de gast - en diens familie en naasten - in het achterhoofd. ‘Als het leven nog kort is, hebben mensen vaak behoefte aan een huiselijke omgeving - omringd door hun naasten en betrokken zorgverleners. Toch is het niet voor iedereen mogelijk of wenselijk om die kostbare tijd thuis door te brengen’, zo vertellen ze. ‘Vooral in die laatste levensfase merk je dat de mantelzorgers

op hun tandvlees lopen’, weet Joke. ‘Vaak hoor ik van mensen: ‘Ik ben al zo lang voor mijn partner aan het zorgen, ik ben op. Hij moet er ’s nachts vier keer uit, dus ik krijg nauwelijks slaap. En overdag krijgen we veel bezoek, en ben ik alleen maar aan het koffieschenken en boodschappen doen. We komen niet meer toe aan partner zijn en samen afscheid nemen’.’ ‘Mensen gaan in ‘de regelstand’’, vult Aukje aan. ‘Dan kom je niet meer toe aan even rustig zitten en het samen in alle rust ergens over hebben.’ Maar hier wordt voor je gekookt en schoongemaakt. Kortom, alle zorgen worden je uit handen genomen, zodat er tijd ontstaat om echt samen te zijn; om samen afscheid te nemen van het leven waarvan je weet dat het je gaat ontglippen. Joke: ‘Hier zien we man en vrouw samen; hij ligt op bed en zij zit ernaast en leest een boek. Dat had thuis allemaal niet meer gekund, want daar ben je alleen maar van alles aan het regelen. Hier komen ze toe aan samen herinneringen ophalen, samen praten…’ Het is de kracht van het hospice, zo weten de twee. Kostbare tijd voor elkaar.

PROFIEL | 81

Iedereen welkom

‘Hier is iedereen welkom’, gaat Aukje verder. ‘En in alles sluiten we aan bij de wensen van de gast. Die staat bij ons centraal.’ De eigen huisarts blijft verantwoordelijk voor de zorg, en ook het thuiszorgteam dat al thuis kwam, kan meekomen. De zorg blijft dus net zoals thuis, maar een partner (of andere mantelzorger) merkt ineens wel dat de druk bij hem of haar wegvalt. ‘De zorg in het hospice wordt gegeven door thuiszorgorganisaties die ook verantwoordelijk zijn voor de nachtzorg. Er is ’s nachts altijd een verpleegkundige of verzorgende aanwezig. De samenwerking met verwijzers en professionele zorg is goed en wordt regelmatig geëvalueerd. Overige aanvullende zorg (zoals fysiotherapie, geestelijke verzorging) wordt naar behoefte ingezet waardoor er veel mogelijk is.’ Het hospice staat open voor iedereen, kleur, ras, geloofsovertuiging, politieke voorkeur of inkomen. Gasten betalen een eigen bijdrage voor het verblijf, deze kan vergoed worden door de zorgverzekeraar, wanneer de gast aanvullend verzekerd is. Maar wees gerust: Het niet kunnen betalen van de eigen bijdrage mag geen reden zijn om niet naar het hospice te komen. In dat geval is er afstemming met de coördinator mogelijk. In principe kan men naar het hospice verhuizen wanneer de levensverwachting maximaal drie maanden is.

‘KOSTBARE TIJD VOOR ELKAAR’ ‘Iedere gast heeft een eigen appartement en terras waar zelfs het bed op gereden kan worden en heeft zo uitzicht op de prachtige tuin’, vertelt Aukje. Persoonlijke spullen mogen worden meegenomen om van de kamer een vertrouwde omgeving te maken. ‘Men kan zelf het klimaat regelen. Er is een koppelbed zodat de partner eens kan blijven slapen, er mag zoveel familie en vrienden op bezoek laten komen als hij of zij zelf wil. Kortom, alle zorgen worden weggenomen, terwijl het comfort - juist zo belangrijk in deze laatste levensfase - voorop staat.’ Daarin gaan ze bij Hospice Zwolle ver, zo blijkt. ‘We hebben hier geen vaste eettijden of menu’s. Ook dat stemmen we volledig op de wens van de gast af’, vertelt Joke. ‘Is iemand om elf uur ’s avonds gewend om een patatje te eten, dan kunnen we ook dat regelen.’

Uitbreidingsplannen

Dat het hospice in een behoefte voorziet, werd de afgelopen jaren ruimschoots bewezen. Sterker nog,

er is behoefte aan uitbreiding. Nu kunnen hier vijf gasten tegelijkertijd verblijven. Zodra de gewenste plannen worden verwezenlijkt, zijn dat er zeven. ‘Kleinschaligheid is onze kracht, daar gaan we niet aan tornen’, aldus de twee. Daarom zal er vooral meer ruimte komen voor extra huiskamers (‘zodat meerdere families tegelijkertijd met elkaar kunnen samenzijn’), en meer facilitaire ruimte voor wassen, strijken en hulpmiddelen. Ook mist er een ruimte voor trainingen en overleg voor vrijwilligers. ‘We hebben nu maar één huiskamer met open keuken, maar als meerdere families hier tegelijkertijd met een gast zouden willen eten, dan kan dat nu dus niet…’

Vrijwilligers

Met honderd vrijwilligers, waarvan driekwart voor hulp en ‘verzorging’ rondom de gast en de andere 25 voor diverse handen spandiensten (tuinonderhoud, techniek, boodschappen doen), draait Hospice Zwolle als een geoliede machine. ‘Elke vrijwilliger werkt vier uur per week en staat voor nog eens vier uur op de reservelijst. Ze werken altijd met z’n tweeën’, aldus Joke. ‘De eerste twee beginnen om zeven uur in de ochtend, de laatste twee gaan om elf uur in de avond weer naar huis.’ Als vrijwilliger is het belangrijk dat je jezelf kunt wegcijferen en er bent voor de gast. ‘Mensen die hier als gast verblijven, willen vaak rust en tijd om afscheid te nemen van hun naasten’, weten de twee. ‘Dus ben je er voor als de gast je nodig heeft, maar zit je niet naast het bed om de hele dienst met hem of haar te praten. Het kan zelfs zijn dat je je hele dienst in de huiskamer zit omdat de gasten helemaal geen beroep op je doen. Maar in het hospice is er natuurlijk altijd huishoudelijk werk dat gedaan moet worden: de was, koken, opruimen… Ook ben je er om familie, vrienden of andere bezoekers binnen te laten.’ Bezoek komt altijd binnen nadat er overleg is geweest met de gast. ‘Benieuwd of het hospice iets voor jou, je partner of een van je ouders is?’, besluit Joke. ‘Vraag dan een vrijblijvend bezoek aan en kom eens kijken. Dan kun je meteen ervaren of dit jou past.’ Bijkomend voordeel is dat de potentiële gast dan ook al een beetje op het netvlies van het hospice staat en dat is, wanneer de nood aan de man is, alleen maar handig. ‘We moeten soms, wanneer we vol zitten, ‘nee’ verkopen en dat is voor alle partijen vervelend. Maar hoe meer en hoe eerder we van elkaars bestaan weten, hoe beter we kunnen anticiperen op de wensen van een ieder die ons nodig heeft…’

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

DONATIES, ACTIES EN STEUN IN NATURA Hospice Zwolle wordt via diverse potjes gefinancierd. ‘Het kent een zogenoemde hybride bekostiging’, vertelt Aukje. ‘We ontvangen een subsidie van het rijk, krijgen per gast een bijdrage, ontvangen een subsidie van de gemeente Zwolle - omdat we de mantelzorgers met ons werk ontlasten - en zijn daarnaast sterk afhankelijk van donaties door ondernemers, particulieren, kerkelijke acties, et cetera.’ Ook zijn er ondernemers die een zeer welkome bijdrage in natura leveren. ‘Zo hebben we een kapper die gratis en voor niks gasten knipt, maar ook een bloemist die elke week voor verse bloemen zorgt. Daarnaast is er een schoonmaakbedrijf dat voor niets de ramen en de buitenkant van het gebouw reinigt, worden er drogisterijartikelen gebracht of wordt er een spontane actie op touw gezet.’ Voor de nieuwbouwplannen is de financiering nog (lang) niet rond. Juist daar hoopt het bestuur van Hospice Zwolle op royale steun van het bedrijfsleven en particulieren die het hospice een warm hart toedragen. Voor informatie over het hospice of het doen van een donatie kunt u contact opnemen met een van de coördinatoren of kijken op de website www.hospicezwolle.nl

PROFIEL | 83

Bij Cuperus Zwolle begint een goed advies met tijd en aandacht

Een bijzonder grafmonument is altijd persoonlijk Tekst Anita Harte Fotografie Paul van der Wal

Herinneringen aan een dierbare zijn vaak heel persoonlijk. Is een grafsteen, gedenkteken of urnmonument dat ook, dan wordt het een plek om die herinnering levend te houden. Harrie van der Worp en Carla Mars zijn adviseur bij Cuperus Gedenken in Zwolle. Zij vertalen persoonlijke wensen naar een passend monument. 84

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

Ze horen het best vaak, zegt Harrie. De uitvaart is geweest, er zijn een paar maanden overheen gegaan en dan krijgen mensen het gevoel dat ‘ze nog wat moeten’ met een gedenkteken. Ze zien er tegenop. Harrie begrijpt het wel, het hoeft alleen niet, zegt hij. ‘Als mensen bij ons komen, nemen we de tijd en vragen we eerst wat er is gebeurd. Vaak willen ze ook graag vertellen en dan merken ze al heel snel dat het wel emotioneel kan zijn, maar

was echt een ambachtelijk steenhouwer met visie. Een man die met de hand heel persoonlijk grafwerk maakte. Hij wist destijds al hoe hij bijvoorbeeld iemands liefde voor sport of mooie bloemen kon vertalen in steen.’ Nadat in de jaren negentig bleek dat er geen opvolging was, ging de steenhouwerij op in Cuperus. Het ambacht ging mee, en nu nog werkt één van Beerninks steenhouwers in de werkplaats in Meppel. ‘Henri is onze

‘AANDACHT HEBBEN, DE TIJD NEMEN, GOED LUISTEREN EN OOK VEEL VRAGEN’ niet spannend.’ Aandacht hebben, de tijd nemen, goed luisteren en ook veel vragen, is wat Harrie en Carla doen. Dat vinden ze belangrijk. Want alleen op die manier kunnen ze iemands wensen vertalen in een persoonlijk gedenkteken.

Ambachtelijk

Cuperus kent een lange geschiedenis. Het is van oorsprong een Fries bedrijf en heeft – in een samenwerking met Den Hollandsche – vestigingen over het hele land. De geschiedenis in Zwolle is die van steenhouwerij Beernink. ‘Een bekende naam in het Zwolse’, zegt Harrie. ‘Beernink

ambachtelijke man. Hij is beeldhouwer, zit al ruim veertig jaar in het vak en hakt heel bijzondere en persoonlijke dingen.’ Er zijn wel eens mensen die graag bij dat maakproces betrokken willen zijn. Dat kan. Carla herinnert zich een mooi voorbeeld. ‘We hadden een keer een man van tachtig, die zijn dochter van dertig had moeten begraven. Hij was zó verdrietig. Hij vertelde dat hij architect was geweest en graag wilde meedenken met Henri. Ik heb hem toen een paar keer opgehaald met de auto, hij had zelf geen vervoer, en ben met hem naar Meppel gereden.’ Het doet haar nog goed dat ze dat toen voor die man heeft kunnen doen.

PROFIEL | 85

‘ER IS ZÓVEEL MOGELIJK EN WIJ HEBBEN ZO ONTZETTEND VEEL VOORBEELDEN’

Persoonlijk

Vragen stellen, luisteren en dingen wegstrepen. Het klinkt zakelijker dan de werkelijkheid, maar geeft tegelijk wel aan hoe ze bij Cuperus tot een persoonlijk gedenkteken komen. Door breed te beginnen en telkens keuzes te maken, wordt stap voor stap iets opgebouwd. Vaak hebben mensen al wel enig idee van wat ze willen, zegt Harrie. Ze hebben dan een voorkeur voor modern of klassiek. Of ze willen ‘iets met’ glas, hout, roestvrijstaal of juist met de roestkleurige uitstraling van cortenstaal. ‘Er is zóveel mogelijk en wij hebben zo ontzettend veel voorbeelden.’ Hij laat wat zien op de website, wijst om zich heen in de showroom en zegt dat ze ook in de modeltuinen van andere vestigingen kunnen kijken. Dat er nu zoveel mogelijkheden zijn, komt

vooral doordat de regelgeving op veel plaatsen flink is aangepast. Vroeger – tot in de jaren negentig – waren er veel verplichtingen op begraafplaatsen. Vooral gemeenten waren erg voor uniformiteit. Dat is losgelaten. Al verschilt het nog steeds erg per gemeente of begraafplaats wat er mag, zegt Harrie. ‘Daar houden wij in ons advies ook altijd rekening mee. Maar binnen die regels, kunnen we eigenlijk toch wel alles maken wat mensen willen.’ Ook hergebruik is iets wat tegenwoordig kan, vertelt hij. Circle Stone heet de organisatie die dat aanbiedt en Cuperus is erbij aangesloten. Het is een initiatief voor mensen die vanuit een gevoel van duurzaamheid een oude steen opnieuw willen gebruiken. ‘Laatst hadden we zo’n familie. Zij hadden afstand gedaan van het ene graf en wilden de vrijgekomen

SPECIAL liefdevol afscheid nemen

steen opnieuw gebruiken voor een recent overleden familielid.’ Een mooie gedachte, vindt Harrie. Het vergt alleen wat meer werk voor de steenhouwer. Wie overigens wat minder budget te besteden heeft, kan nog steeds een mooi persoonlijk monument maken, zegt hij. ‘Alleen al met de tekst, kleur en het lettertype is heel veel mogelijk.’

andere lading. Het gaat dan vaak wat dieper en dan heb je als adviseur bijna een soort sociale functie. Dat is ook wat ons werk zo mooi maakt. Je kunt echt wat betekenen voor mensen. Want je ziet vaak dat er echt een last van hun schouders valt als ze weten dat het allemaal geregeld is. Het geeft rust.’

Sociale functie

Vroeger, in de tijd van Beernink – toen de steenhouwer nog naar de mensen toe ging om iets uit te zoeken – gebeurde het geregeld dat er een doos gebak werd bezorgd als de steen was geplaatst. De mensen waren dankbaar. Dat zijn ze nog steeds, merken Carla en Harrie. Alleen schrijven ze dat nu in een review op de website of ze bellen er over op. Taart krijgen ze niet meer bij Cuperus. Koek soms wel. ‘We hebben wel meegemaakt dat mensen hier kwamen met koek en cake en dat ze er een heel familiegebeuren van maakten’, zegt Harrie. ‘Dan wordt hier aan tafel gelachen en gehuild.’ Precies zoals in het hele leven.

Waar de één een paar maanden wacht met het uitzoeken van een gedenkteken, is een ander daar al na een week aan toe. Of mensen zoeken alvast een steen uit, voor als ze er straks niet meer zijn. Dat zien ze steeds meer, zegt Carla. En dan zijn het niet alleen mensen die ernstig ziek zijn. ‘We krijgen ook relatief jonge en gezonde mensen die het graag zelf willen regelen. Wij leggen hun wensen dan vast in een codicil. Of we reserveren een gedenkteken voor ze als ze iets unieks uitzoeken van ruwe steen of versteend hout bijvoorbeeld.’ Soms zijn zulke gesprekken best zwaar, zegt Carla. ‘Als je weet dat iemand gaat sterven, krijgt zo’n gesprek toch een

Dankbaar

Wilt u zich oriënteren op de mogelijkheden, kijk dan eens op de website voor een overzicht van onze inspiratiedagen. Cuperus Zwolle Galvaniweg 4a Zwolle 038 46 021 11 www.cuperusgedenken.nl

PROFIEL | 87

Bijzonder

Zwolle

gratis volgende ophaalis o.a.

verkrijgbaar bij de

punten

Werkerlaan 93, Zwolle Kruisstraat 18, Hattem

Vispoortenplas 8, Zwolle

Luttekestraat 66, Zwolle

Diezerstraat 104, Zwolle

Stationsweg 25, Heino

Zeven Alleetjes 2, Zwolle

Diezerkade 11, Zwolle

Welsummerweg 13, Dalfsen

Oude Vismarkt 21A, Zwolle

Ridderstraat 27, Hattem

Luttekestraat 18, Zwolle

Huub van Doornestraat 4, Zwolle

Pr. Julianastraat 10, Ommen

Diezerstraat 118, Zwolle

Kerkstraat 4b, Hattem

Van Ittersumstraat 1 I 8011 JN Zwolle I 038 – 20 22 078 I www

Diezerpoortenplas 7, Zwolle

Nachtegaalstraat 67, Zwolle

Van Ittersumstraat 1, Zwolle

Rondweg 72, Wezep

Oude Vismarkt 17, Zwolle

Kerkstraat 15, Zwolle

M e n s & K in de r s a lle s o n d e r é é n d a k

Klokkensteeg 2, Zwolle

Assendorperstraat 66, Zwolle

Burg. Backxlaan 37, Nieuwleusen

Vispoortenplas 1, Zwolle

Oude Vismarkt 14, Zwolle

Spinhuisplein 14, Zwolle

Wilhelminasingel 9, Zwolle

Hertsenbergweg 1, Zwolle

Kerkstraat 25, Hattem

Dokter van Deenweg 13, Zwolle

Marsweg 42 - 44, Zwolle

Assendorperstraat 212, Zwolle

Thorbeckegracht 28, Zwolle

Kerkstraat 45, Hattem

Dokter Stolteweg 84, Zwolle

PICKUP PUNTEN | 89

Boeken

EEN SELECTIE GEMAAKT DOOR BOEKHANDEL WESTERHOF

WWW.WESTERHOFBOEKEN.NL

DE MAARSCHALK

HET ALERDINCK MYSTERIE

Zora del Buono

Almar Otten

De jonge Sloveense Zora ontmoet haar toekomstige echtgenoot, radiologieprofessor Pietro del Buono, aan het einde van de Eerste Wereldoorlog. Ze volgt hem naar Bari, in het zuiden van Italië, waar het communistische echtpaar een bourgeois maar actief politiek leven leidt in het verzet tegen het opkomende fascisme onder Mussolini. Zora is dominant, indrukwekkend, temperamentvol en getalenteerd, en groot bewonderaar van communistisch partizanenleider Tito, aan wie ze tracht wapens te leveren en van wie haar man het leven redt. Ze wil meer dan waartoe ze in staat is, en toch drukt ze een groot stempel op de mensen om haar heen. De maarschalk is een kleurrijke roman vol levenslust, over een onvergetelijke vrouw en het tragische lot van een familie.

Het Alerdinck Mysterie is een psychologische thriller van Almar Otten. De thriller is gebaseerd op een boeiend deel van de geschiedenis van landgoed Den Alerdinck in Laag-Zuthem. Op het toppunt van de koude oorlog werden er op hoog niveau OostWest Conferenties georganiseerd op Den Alerdinck. De thriller duikt in deze geschiedenis en werpt een onthullende blik op de ontwikkeling van Rusland in de afgelopen decennia en de rol van Vladimir Poetin en de eigenaren van Den Alerdinck daarin.

VAN ZOMERDAG TOT WINTERNACHT

Helga van Leur & Govert Schilling

Meteoroloog Helga van Leur en wetenschapsjournalist Govert Schilling nemen je mee door de seizoenen en verklaren de alledaagse én bijzondere meteorologische en astronomische verschijnselen van elk jaargetijde. Welke invloed heeft het weer op aarde en hoe zijn sterren en planeten aanwezig in ons bestaan? Met deskundige en heldere uitleg en volledig geïllustreerd met prachtige foto’s biedt dit boek een fascinerende kijk op hemel en aarde.

MOT EN DE METAALVISSERS

Sanne Rooseboom

Mot heet eigenlijk Vlinder. Maar zo noemt alleen haar moeder haar nog. Die wil het liefst een opgeruimd, luchtig kind in een jurkje. Mot is zo niet. Mot houdt van zwarte kleren en van de oude, rommelige stad waarin ze opgroeit. Uit opstandigheid koopt ze van haar spaargeld een magneet om mee te vissen in het oude kanaal. Ze vindt een kleine, roestige duikboot. Die duikboot is het begin van een groots avontuur, waarbij Mot de punk-acrobaten van De Werf ontmoet, ze het tegen een machtige miljardair opneemt en ze haar moeder beter leert kennen. Mot en de metaalvissers is een origineel en betoverend verhaal, dat zich nét niet in onze wereld afspeelt. Over de rafelrandjes van een stad, over jezelf kunnen zijn en over roest. Heel veel roest.

Exclusieve Interieurs & Lifestyle Met passie en enthousiasme introduceren wij ons interieur label By-Louise, dat zich met onder andere meubelen, gordijnen, luxe stoffen, lampenkappen, stofferen, kussens en ander luxe items richt op kwaliteit, exclusiviteit en stijlvol wonen.

Spoolderbergweg 14, Zwolle • 06 243 18 123 • info@by-louise.nl • www.by-louise.nl

HET HAARADVIES VAN DE TOEKOMST..!

EXCLUSIEF BIJ : ZWOLLE WERKERLAAN 93 TEL: 038-4237773 HATTEM KRUISSTRAAT 18 TEL: 038-4447600