Valt je huis onder rijksbeschermd stadsgezicht? Dan geen opvallende zonnepanelen

Willem Wiskerke (43) woont in Amsterdam-Noord in een eenvoudig rijtjeshuis aan de Kamperfoelieweg en maakt zich zorgen over de klimaatcrisis. Hij wil daarom „doen wat hij kan doen”. Wiskerke houdt de verwarming op 18 graden en wil het liefst het dak van zijn huis vol met zonnepanelen. „Aan de voorkant, omdat daar de zon het langst blijft staan.” Maar zijn huis valt, net als veel andere huizen in deze buurt, onder beschermd stadsgezicht. Zichtbare zonnepanelen zijn dan een no go.

Binnen het beschermd stadsgezicht wordt onderscheid gemaakt tussen rijksbeschermde stadsgezichten en gemeentelijk beschermde stadsgezichten. „Het Rijk heeft beschermde stadsgezichten aangewezen, zoals Plan Zuid van Berlage, de binnenstad en het dijkenlint in Noord. Maar er zijn ook door de gemeente aangewezen beschermde stadsgezichten als het Bijlmermuseum, de kop van de Sloterplas, het dorp Sloten, het Van Eesterenmuseum en IJplein”, legt de woordvoerder van wethouder Touria Meliani uit. „Floradorp, waar Willem woont, is onderdeel van het dijkenlint met daaraan de tuindorpen en het rijksbeschermd stadsgezicht. Dit omdat het een bijzonder geheel is van vooroorlogse kleinschalige woonwijken met veel groen, waar de arbeiders van de nabijgelegen zware industrie langs het IJ werden gehuisvest.” Om deze geschiedenis te waarborgen moet de wijk zoveel mogelijk in de originele staat bewaard blijven.

Niet in de openbare ruimte

De regels voor beschermd stadsgezicht maken verduurzaming van de woning niet onmogelijk, maar wel lastiger. Voor gemeentelijk beschermde stadsgezichten geldt dat het plaatsen van zonnepanelen vergunning-vrij is. Maar, aldus de woordvoerder, „het is wel belangrijk dat de panelen niet te veel opvallen, zowel qua kleur of legpatroon. Binnen rijksbeschermde stadsgezichten mag je met vergunning panelen plaatsen op daken die niet gekeerd zijn naar de openbare ruimte, maar bijvoorbeeld naar de achtertuin.”

Helaas voor Wiskerke valt zijn woning onder de strengere regels van rijksbeschermd. Panelen op de voorkant van het dak is dus uitgesloten. Hij baalt ervan: „Het is de plek met de meeste zon. In de achtertuin zonnepanelen plaatsen zou niet hetzelfde rendement opleveren.” Hij snapt wel dat de wijk historische waarde heeft, maar vindt het beleid wat achterhaald. „Nederland moet verduurzamen, dus het is niet meer de tijd om te verbieden dat zonnepanelen zichtbaar worden aangebracht.” Ook vraagt hij zich af waarom zonnepanelen het stadsgezicht belemmeren. „De stad zag er vijftig jaar geleden ook niet hetzelfde uit. Kunnen het stadsgezicht en verduurzaming niet samengaan?” Het verduurzamen van zijn woning is voor Wiskerke het belangrijkst, maar de hoge energiekosten spelen ook mee. Zonnepanelen zorgen dat energie nog enigszins betaalbaar blijft. „Door het beschermd stadsgezicht in bepaalde wijken worden mensen nu onnodig op kosten gejaagd.”

Dat baart zorgen voor de toekomst van beschermde wijken, zegt Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving Wouter Veldhuis. „Bepaalde buurten kunnen onaantrekkelijk worden om te wonen, omdat ze slecht presteren op de energieladder.”

Rode zonnepanelen

De gemeente ziet ook dat met name het rijksbeschermde stadsgezicht de verduurzaming van Amsterdam kan belemmeren. Raadslid Imane Nadif (GroenLinks) zet zich in voor het vergemakkelijken van het verduurzamen van woningen zonder dat het stadsgezicht in het geding komt. In Noord lopen nu twee pilots voor rode zonnepanelen op daken met rode pannen, in plaats van de gangbare zwarte panelen. De gemeente hoopt dat er deze zomer een voorstel ligt voor de nieuwe zonnepanelen, zodat beschermde woningen meer mogelijkheden krijgen om zonnepanelen te installeren.

Rijksadviseur Veldhuis zou willen dat gemeentes minder laten afhangen van de vraag van particulieren. „Als iedereen individueel de woning aanpast, zorgt dat voor grote verschillen in het aangezicht van de wijk.” Het zou volgens hem beter zijn als gemeentes het voorbeeld volgen van woningcorporaties en alle woningen gelijktijdig verduurzamen. „Als gemeentes de energietransitie en de ruimtelijke kwaliteit van de stad serieus nemen is dat het beste om te doen.”